K-129

K-129 – radziecki okręt podwodny o napędzie dieslowo-elektrycznym projektu 629A (NATO: GOLF II) wyposażony w pociski balistyczne. Okręt zatonął w 1968 podczas swojego trzeciego patrolu, na północny zachód od Hawajów. W 1974 dziobowa część okrętu została wydobyta podczas tajnej operacji przez CIA.

K-129

Historia
Położenie stępki	1958
Wodowanie	1959
Marynarka Wojenna ZSRR
Wejście do służby	31 grudnia 1959
Zatonął	8 marca 1968, część okrętu wydobyta przez CIA w 1974
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	w zanurzeniu: 2700 t
Długość	98 m
Szerokość	8,2 m
Napęd
3 silniki wysokoprężne, 3 silniki elektryczne, 3 śruby napędowe
Prędkość	na powierzchni: 17 węzłów w zanurzeniu: 12 węzłów
Uzbrojenie
3 pociski balistyczne R-21 6 wyrzutni torped kaliber 533 mm
Załoga	80

Kierunek ruchu K-129 podczas feralnego rejsu

Historia

Zamówienie na K-129 zostało złożone 26 stycznia 1954 w stoczni nr 199 Komsomolsk nad Amurem. Rozpoczęcie budowy nastąpiło 15 marca 1958, wodowanie miało miejsce 6 maja 1959, a wejście do służby 31 grudnia 1959. Okręt wszedł w skład radzieckiej Floty Oceanu Spokojnego. Przydzielono go do 15 Eskadry Okrętów Podwodnych stacjonującej na Kamczatce.

Po odbyciu w 1967 dwóch 70-dniowych patroli na Oceanie Spokojnym, 24 lutego 1968 okręt wyruszył z bazy w Pietropawłowsku Kamczackim w trzeci rejs, który miał się zakończyć w maju 1968^[1]. Na początku patrolu okręt dokonał próbnego zanurzenia, po którym przesłał na Kamczatkę informacje o dobrym stanie technicznym i kontynuowaniu misji. Był to ostatni kontakt z okrętem. Kolejne próby nawiązania kontaktu nie przyniosły skutków. Pod koniec marca 1968 radziecka Marynarka Wojenna rozpoczęła zakrojone na dużą skalę poszukiwania zaginionego okrętu. Radziecka aktywność w rejonie Pacyfiku była dowodem dla strony amerykańskiej, że ZSRR utracił w tym rejonie jedną ze swoich jednostek. Dzięki systemowi nasłuchowemu SOSUS służącemu do monitorowania położenia okrętów podwodnych, Stany Zjednoczone po przejrzeniu archiwalnych zapisów ustaliły orientacyjną pozycję, na której, 8 marca 1968, doszło do katastrofy. Po zlokalizowaniu wraku na głębokości ok. 5000 m, podjęto decyzję o jego wydobyciu na powierzchnię^[1]. W wyniku tajnych operacji CIA o kryptonimie Azorian i Jennifer, które wymagały m.in. zbudowania specjalnej jednostki dźwigowej Hughes Glomar Explorer, w sierpniu 1974 wydobyto przednią część kadłuba radzieckiego okrętu (okręt przełamał się na pół w trakcie podnoszenia). CIA zdobyła w ten sposób prawdopodobnie dwie torpedy z głowicami atomowymi. Niepewny jest fakt wydobycia urządzeń szyfrujących i książek kodowych^[1]. Wraz ze szczątkami okrętu wydobyto także ciała 6 radzieckich marynarzy, które pochowano 4 września 1974 z honorami i zwyczajem marynarskim.

Przyczyny katastrofy

Ekspertom badającym katastrofę nie udało się jednoznacznie ustalić przyczyny zatonięcia okrętu. Do katastrofy mogły doprowadzić następujące przyczyny:

• wybuch wodoru wydobywającego się z baterii akumulatorów
• kolizja z amerykańskim okrętem podwodnym USS „Swordfish”
• wybuch pocisku balistycznego spowodowany przeciekiem i nieszczelnością włazu

Zobacz też

• USS Scorpion (SSN-589)

Przypisy

1. Matthew Aid, William Burr, Thomas Blanton: Project Azorian. The CIA's Declassified History of the Glomar Explorer. National Security Archive, 2010-02-12. [dostęp 2011-09-03]. (ang.).

Bibliografia

• Norman Polmar: Cold War Submarines: The Design and Construction of U.S. and Soviet Submarines. Dulles: Potomac Books, 2004. ISBN 978-1-57488-594-1. (ang.). Brak numerów stron w książce