Jezioro Gielądzkie

Jezioro Gielądzkie – jezioro rynnowe^[1] w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity^[2].

Jezioro Gielądzkie

Położenie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Region	Pojezierze Mrągowskie
Wysokość lustra	133,8 m n.p.m.
Wyspy	7, w tym Ostrów Wielki
Morfometria
Powierzchnia	475,5 ha
Głębokość • średnia • maksymalna	6,8 m 27,0 m
Objętość	32 518,8 tys. m³
Hydrologia
Klasa czystości wody	III (1999)
Rzeki zasilające	Krutynia
Rzeki wypływające	Krutynia
Rodzaj jeziora	rynnowe
Położenie na mapie Polski Jezioro Gielądzkie
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jezioro Gielądzkie
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego Jezioro Gielądzkie
Położenie na mapie gminy Sorkwity Jezioro Gielądzkie
53°52′24″N 21°10′00″E

Położenie

Jezioro leży na Pojezierzu Mazurskim^[3], w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego^[4]. Zbiornik wodny jest położony w zlewni Krutyni. Ma bezpośrednie połączenie poprzez cieki wodne z Jeziorem Zyndackim od północy, z Jeziorem Lampackim od południa i z jeziorem Pustnik Mały na zachodzie^[5]. W okolicach brzegów położone są wsie: Sorkwity, Stary Gieląd, Pustniki, Młynik, a także Bałowo – część wsi Zyndaki^[5]. Na jeziorze znajduje się siedem wysp, w tym Ostrów Wielki^[6]. Jeden z półwyspów, położony we wschodniej części, nosi nazwę Wróbelki^[5]. Nad akwenem znajduje się publiczne kąpielisko^[7].

Zgodnie z typologią abiotyczną zbiornik wodny został sklasyfikowany jako jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, stratyfikowane, leżące na obszarze Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich (6a)^[8].

Jezioro jest wykorzystywane gospodarczo przez Gospodarstwo Rybackie Mrągowo^[9][a]. Leży na terenie obwodu rybackiego Jeziora Gielądzkie w zlewni rzeki Pisa – nr 35^[10]. Na jego terenie obowiązuje strefa ciszy^[7][9].

Nad brzegiem odkryto grupę kopców o charakterze grodzisk stożkowych^[11].

Morfometria

Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 475,5 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 6,8 m, a maksymalna to 27,0 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 133,8 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 32 518,8 tys. m³. Zgodnie z badaniem z 1999 przyznano akwenowi III klasę czystości^[3].

Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 według Państwowego Układu Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 431,0 ha^[3].

Przyroda

W przeszłości na jednej z wysp na jeziorze porośniętych grądem subkontynentalnym (Tilio-Carpinetum betuli) w pobliżu wsi Pustnik znajdowała się kolonia kormoranów i czapli, jednak w wyniku wycinki drzew z 1986, a także odstrzałów z 1988, wszystkie ptaki zostały przepędzone^[12].

Na wschód od jeziora, w kompleksie leśnym znajduje się Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Gązwa”^[1].

Uwagi

1. W źródle jezioro jest oznaczone jako Gieląd.

Przypisy

1. NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH dla obszarów specjalnej ochrony (OSO) – PLH280011, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, czerwiec 2014, s. 4, 5 [dostęp 2017-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-02].
2. Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 85, ISBN 83-239-9607-5.
3. AdamA. Choiński AdamA., Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 361, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.
4. Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4. Brak numerów stron w książce
5. Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal 2 iMap ORTO. geoportal.gov.pl. [dostęp 2017-01-21].
6. Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal 2 iMap RASTER. geoportal.gov.pl. [dostęp 2017-01-21].
7. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sorkwity, str. 33. Biuletyn Informacji Publicznej Gmina Sorkwity, 2014-08-29. [dostęp 2017-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu].
8. MinisterstwoM. Środowiska MinisterstwoM., Raport dla Obszaru Dorzecza Wisły z realizacji art. 5 i 6, zał. II, III, IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, marzec 2005, s. 123 [dostęp 2017-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
9. Wykaz jezior - Gospodarstwo Rybackie Mrągowo. [dostęp 2017-01-21].
10. Załącznik nr 5 do rozporządzenia Nr 8 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 28 maja 2012 r. Wykaz obwodów rybackich zlewni rzeki Pisa, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, 28 maja 2012, s. 4 [dostęp 2017-01-21].
11. Jarosław Ościłowski. Jeszcze w sprawie lokalizacji Wallewony-Wisenburga. „Pruthenia. Pismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskim”. 8/2013, s. 282, 2013. ISSN 1897-0915.
12. TadeuszT. Krzywosz TadeuszT., MaciejM. Kamiński MaciejM., Wpływ kormorana na populacje ryb w zbiornikach wodnych na obszarze LSROR „Pojezierze Suwalsko-Augustowskie”, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Pojezierze Suwalsko–Augustowskie”, 2011, s. 59 [dostęp 2017-01-21].

Encyklopedie internetowe (jezioro):

• PWN: 3905352