Jerzy Ridan

Jerzy Ridan (ur. 28 marca 1943 w Bydgoszczy, zm. 2 października 2016 w Krakowie^[1] ) – polski reżyser, scenarzysta, pedagog, publicysta.

Jerzy Ridan za kamerą

Ridan z kamerą

Grób Jerzego Ridana
Kraków, cmentarz Grębałów.

Skwer Jerzego Ridana w Krakowie

Jerzy Ridan

Data i miejsce urodzenia	28 marca 1943 Bydgoszcz
Data i miejsce śmierci	2 października 2016 Kraków
Zawód	reżyser scenarzysta
Lata aktywności	1980–2016
Odznaczenia

Życiorys

Ukończył studia na Wydziale Reżyserii PWSFTViT w Łodzi. Jest autorem prawie 60 filmów dokumentalnych, nagrodzonych m.in. na festiwalach w Mediolanie, Dijon, Berkeley, Glasgow, Valden, Niepokalanowie, Trentianskich Teplicach, Lipsku, Mińsku, Łodzi, Krakowie oraz Zamościu. Na przełomie lat 60. i 70. realizował filmy w Amatorskim Klubie Filmowym „Nowa Huta”. W latach 80. pracował w charakterze asystenta i drugiego reżysera przy filmach fabularnych. W 1987 reżyserował pełnometrażowy film fabularny Sonata Marymoncka według prozy Marka Hłaski.

W latach 80. prowadził również „Dziecięcy Teatr ABC” w Ośrodku Kultury im. Norwida w Nowej Hucie, a w 90. w Młodzieżowym Domu Kultury im. Andrzeja Bursy Młodzieżową Grupę Teatralną „W drodze”. Oba zespoły zebrały wiele nagród na przeglądach i festiwalach teatralnych.

Był dyrektorem programowym Nowohuckich Maratonów Filmowych i Międzynarodowego Nowohuckiego Festiwalu Filmowego (2009), a także jednym z pomysłodawców Nowohuckiej Kroniki Filmowej^[2]. Ponadto jest autorem książki „Krzyż Nowohucki – Dzieje Walk o Wolność”^[3], publikacji do „Słownika biograficznego – Opozycja w PRL” oraz Kwartalnika Historycznego. W 2008 otrzymał tytuł Nowohucianina Roku, a w 2009 w plebiscycie Gazety Wyborczej Nagrodę Przodownika Nowej Huty^[4][5]. W 2010 na Festiwalu Mediów „Człowiek w zagrożeniu” zdobył nagrodę im. prof. Kazimierza Karabasza „Cierpliwe oko” za film „Orkiestra dęta” (zrealizowany wspólnie z reż. Jerzym Kowynią)^[6]. W latach 2008–2012 był przewodniczącym Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia Filmowców Polskich^[7]. Wyróżniony Nagrodą Ministra Kultury II stopnia za całokształt prac.

Prowadził warsztaty scenariuszowe na Studiach Literacko-Artystycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim^[8] i w Krakowskiej Szkole Filmowej. Był korespondentem TV w Toronto. Mieszkał w Krakowie.

Filmografia

• Zielone słońce (1973)
• Aby być (1974)
• Tworzywo (1976)
• Wieczór wigilijny (1976)
• Wieczerza (1977)
• Jutro (1980)
• Dane do życiorysu (1981)
• Pod światem (1983)
• Sonata Marymoncka (1987)
• I któż nas zaprowadzi (z Adamem Janią) (1991)
• Józef Rychlik-kompozytor (1992)
• Łowca dźwięków (1993)
• Powąchać amoniak i zatańczyć (1993)
• Bez Granic (1994)
• Raj (1994)
• To Ja! Człowiek 6 M.A.! (1994)
• Zło truchleje (1995)
• Jestem polskim Żydem (1995)
• Dziewczynki z Toyamy (1995)
• Mały teatr wielkiego świata (1995)
• Orkiestra profesora Martiniego (1995)
• Mały, wielki teatr (1996)
• Powrót do natury (1997)
• Herman (1997)
• Kunicki (1997)
• Lenin z Krakowa (z Jerzym Kowynią) (1997)
• Róg Marksa i obrońców krzyża (1997)
• Bartoszewski (z Jerzym Kowynią) (1998)
• Derby (1998)
• Cinema-Theatre (z Adolfem Weltschkiem) (1998)
• Ignacy Łukasiewicz (1998)
• Lot kuli (1999)
• Imię moje Kinga (1999)
• Leśna rodzina (1999)
• Rysie (z Jerzym Kowynią) (1999)
• Natan Gross. Tango (2001)
• Pielgrzymi (2001)
• Święta wojna, czyli i tak kocham cię (z Jerzym Kowynią) (2001)
• Wisła gola! (z Jerzym Kowynią) (2002)
• Róża (2003)
• Dziewczyny z Nowej Huty (2004)
• Otwarte miasto (2007)
• Orkiestra dęta (z Jerzym Kowynią) (2009)
• Strajk na zgniataczu (2013)
• Nowa Huta Karola Wojtyły (z Krzysztofem Ridanem) (2016)
• Człowiek wielkiego serca (z Krzysztofem Ridanem) (2017)

Dodatkowo:

• Oskar Schindler(1993) – scenariusz
• Byłem aktorem szeregowy (1994) – konsultacja artystyczna
• Stalowy bicz (1998) – współpraca scenariuszowa
• Polska via Dolorosa (2003) – zdjęcia
• Z najwyższej sceny świata (2004) – zdjęcia i konsultacja artystyczna
• Marysina polana (2010) – konsultacja artystyczna
• Nasza zima zła (2012) – konsultacja artystyczna
• Gwizdek (2012) – konsultacja artystyczna

Nagrody

Filmowe

• Nagroda Srebrny Medal „UNICA” na Festiwalu w Ostendzie za film „Zielone słońce”.
• Nagrodą „Dzwon Olivera” na Festiwalu w Glasgow za film „Zielone słońce”.
• Nagroda Złoty Medal „UNICA” na Festiwalu w Kolonii za film „Aby być”.
• Nagroda Brązowy Medal „UNICA” na Festiwalu w Valden za film „Aby być”.
• Główna Nagroda „Srebrna Gencjana” na Międzynarodowym Festiwalu w Trento – Włochy za film „Pod światem”.
• Wyróżnienie na Festiwalu Mediów „Człowiek w zagrożeniu” w Łodzi za film „I któż nas poprowadzi”.
• Nagroda na Festiwalu w Lipsku za film „Józef Rychlik – kompozytor”.
• Nagroda w Trentianskich Teplicach (Słowacja) za film „Józef Rychlik – kompozytor”.
• Nagroda za scenariusz na Festiwalu Mediów „Człowiek w zagrożeniu” w Łodzi za film „Zło truchleje”.
• Dyplom Honorowy Jury Krakowskiego Festiwalu Filmowego za film „Lenin z Krakowa”.
• Nagroda Canal+ za film „Lenin z Krakowa”.
• Dyplom Honorowy Jury Festiwalu Mediów „Człowiek w zagrożeniu” w Łodzi za film „Lenin z Krakowa”.
• Nagroda Art–Film w Trentianskich Teplicach (Słowacja) za film „Lenin z Krakowa”.
• Pierwsza Nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Katolickich w Niepokalanowie za film „Róg Marksa i obrońców krzyża”.
• Nagroda Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Katolickich w Niepokalanowie za film „Ignacy Łukasiewicz”.
• Nagroda publiczności na Festiwalu Berkeley za film „Cinema-Theatre”.
• Druga Nagroda Festiwalu Art-Dijon (Francja) za film „Lot kuli”.
• Pierwsza Nagroda Festiwalu Ecce Homo – Mediolan (Włochy) za film „Lot kuli”.
• Druga Nagroda Festiwalu Polskiego Czynu Niepodległościowego „Skrzydła” (Zamość) za film „Lot kuli”.
• Wyróżnienie Prix Circom (Liverpool – Anglia) za najbardziej oryginalny dokument za film „Dziewczyny z Nowej Huty”.
• Nagroda na Festiwalu w Dortmundzie za film „Otwarte miasto”.
• Wyróżnienie na Festiwalu w Mińsku za film „Otwarte miasto”.
• Nagroda im. prof. Kazimierza Karabasza „Cierpliwe oko” na Festiwalu Mediów „Człowiek w zagrożeniu” za film „Orkiestra dęta”.
• Nagroda Grand Prix na Festiwalu Filmów „Czerwiec '76" w Radomiu za film „Strajk na Zgniataczu”.
• Wyróżnienie na Festiwalu Filmów Historycznych i Wojskowych w Warszawie za film „Nowa Huta Karola Wojtyły”.

Inne

• Odznaka Budowniczy Nowej Huty 1972.
• Nowohucianin Roku 2008.
• Odznaka „Honoris Gratia” od Prezydenta Miasta Krakowa 2008.
• Przodownik Nowej Huty 2009.
• Nagroda Ministra Kultury drugiego stopnia za całokształt prac.

Książki

• Kto, kiedy, dlaczego? Wydawnictwo Iskry, 1972
• Świadectwa metryk – Piotr Wasilewski, 1990
• „Krzyż Nowohucki – Dzieje Walk o Wolność”, Dom Wydawniczy Ostoja, 2006, ISBN 83-60048-46-0.

Publikacje

• Filmowy Serwis Prasowy nr 22/1987
• Kwartalnik Historyczny Karta nr 21/1997 – „Walka o krzyż w Nowej Hucie”
• Reżyser nr 4/1998 – „Kreowanie marzeń – Magdalena Lebecka”
• Kino nr 6/2002 – „Poeta i filmowiec na gościńcu historii – Tadeusz Szyma”