Jawa 223

Silnik JAWA 223 – motorowerowy silnik spalinowy dwusuwowy produkcji czechosłowackiej, wyposażony w jeden cylinder o pojemności 50 cm³, umieszczony poziomo o symetrycznym rozrządzie. Produkowany w latach 1969-1989.

Silnik JAWA 223

Trójstopniowa skrzynia biegów charakteryzowała się dużą wytrzymałością oraz brakiem konieczności dystansowania w przypadku niezużytych tulejek karterów oraz wałków. Moc silnika była stosunkowo wysoka jak na tamte czasy, aż 3,5KM. Silnik do 1975(oraz na polski rynek) był fabrycznie wyposażony w iskrownik-prądnicę 6V o mocy 20W(typ 23A), potem stosowano iskrownik-prądnicę o mocy 30W(typ 23). W silniku nastąpiła także zmiana tłumika, od 1975 zamiast tzw. "cygara" stosowano nowy tłumik tzw. "kominek", który zmieniał rezonans i poprawiał charakterystykę silnika. Silnik stosowano w motorowerach Ogar typ 200, Jawie Mustang typ 23 i typ 23A, Jawie M23 Golden Sport i Jawie typ 20P tzw. "Kaczka".

Silniki na polski rynek miały zdławioną moc, aby dostosować je do panujących w Polsce przepisów, które przewidywały maksymalną prędkość dla motorowerów 45 km/h (wersje czechosłowackie osiągały ok. 60 km/h - 70 km/h, polskie zaś około 55 km/h), w zależności od przełożenia kół zębatych. W tym celu zmniejszano otwór w króćcu ssącym, przełożenia przeniesienia napędu na koło tylne zostało dostosowane do mniejszej mocy silnika i wynosiło 11/55 lub 12/55, czechosłowackie wersje posiadały przełożenie 13/55(stosowano także 12/55^[1]), montowano dysze o mniejszej przepustowości, w wersji polskiej 65/35, w wersji czechosłowackiej 68/38, wydłużano kolanko wydechowe o 19 centymetrów, stosowano tłok dwupierścieniowy oraz opóźniano punkt wyprzedzenia zapłonu, w wersji polskiej rozwarcie platynek następowało 1,2-1,5mm przed GMP, w wersji czechosłowackiej zaś 1,8-2mm przed GMP. W pierwszych egzemplarzach silników przeznaczonych na rynek polski montowano głowice o niekorzystnym kształcie komory spalania, który znacząco obniżał osiągi silnika. Silnik warto odblokować ze względu na trwałość, wbrew obiegowej opinii odblokowanie wydłuża żywotność silnika, zdławiony silnik znacznie bardziej się grzeje co powoduje szybsze zużywanie się części.

Silnik jest bardzo podatny i prosty w modyfikacji. Polega on m.in. na powiększeniu kanałów płuczących, zmian w mapie cylindra, zastosowaniu głowicy "słoneczko", zastosowanie gaźnika o większej gardzieli(popularne są zmiany na gaźniki AMAL, BVF oraz Dell'orto), a nawet zwiększenia ilości biegów. Współcześnie zaleca się odejście od olei mineralnych takich jak LUX 10 oraz Mixol S i stosowanie olei syntetycznych bądź półsyntetycznych co w połączeniu z wymianą tulejki korbowodu na łożysko igiełkowe pozwala na stosowanie mieszanki 1:50.

Dla nowych użytkowników poniżej przedstawione zostały proporcje mieszanki benzyny i oleju:

Mieszanka	1:25	1:30	1:40	1:50
Benzyna w litrach	Olej w mililitrach	Olej w mililitrach	Olej w mililitrach	Olej w mililitrach
1	40	33	25	20
2,5	100	83	63	50
5	200	167	125	100
7,5	300	250	188	150
10	400	333	250	200

Zmiany w silniku

Rok i parametr	Instalacja elektryczna	Tłumik	Przełożenia
Przed 1975(Jawa typ 23A)	Instalacja o mocy 20W	Tłumik typu "cygaro"	Przełożenia zębatek 12/55
Po 1975(Jawa typ 23)	Instalacja o mocy 30W	Tłumik typu "kominek"	Przełożenia zębatek 12/55 lub 13/55

Różnice między silnikami na rynek czechosłowacki i polski

Kraj i parametr	Moc nominalna	Długość kolanka	Dysze gaźnika	Przełożenia	Instalacja elektryczna	Króciec ssący	Wyprzedzenie zapłonu	Świeca zapłonowa	Liczba pierścieni na tłoku
Polska	2KM(1,4kW)	550mm	65/35	12/55 lub 11/55	6V - 20W	Blokada	1,2-1,5mm przed GMP	Iskra F80 lub F95	2
Czechosłowacja	3,5KM(2,6kW)	360mm	68/38	13/55 lub 12/55	6V - 20W lub 30W	Brak blokad	1,8-2mm przed GMP	PAL 14-8R	3

Jawa M23 Golden Sport[2]

Silnik montowany w tym motorowerze jest wersją rozwojową zwykłej Jawy 223 na eksport amerykański oznaczeniu M23, wyprodukowano około 10 tysięcy egzemplarzy.

• Silnik – dwusuwowy, jednocylindrowy, chłodzony powietrzem
• Pojemność – 49,8cm³
• Skok tłoka – 44mm
• Średnica tłoka – 38mm
• Moc nominalna – 4,6 KM(3,4kW) przy 6500 obr./min
• Stopień sprężania – 9,5:1
• Smarowanie mieszankowe dla olei Mixol S i LUX 10 – 1:30, okres dotarcia 1:25
• Gaźnik – JIKOV 2917 PSB, gardziel 17mm
• Skrzynia biegów – dwuwałkowa z przesuwnymi kołami zębatymi, przełożenia: I bieg – 32,7, II bieg – 17,9, III bieg – 12,1^[3]
• Pojemność skrzyni biegów – ok. 0,5L, olej przekładniowy PP80
• Sprzęgło – mokre, w kąpieli olejowej, liczba przekładek metalowych – 1, liczba okładzin ciernych – 2
• Instalacja elektryczna – 6V – 20W
• Świeca zapłonowa – PAL 14-8R
• Cewka butelkowa – 8V
• Masa w stanie suchym – ok. 12kg
• Akumulator – 6V – 4Ah

Niestety nie są znane dokładne dane dotyczące ilości kanałów płuczących, ustawienia zapłonu, przepustowości dysz itp. Wiadomo jednak, że motorower mógł posiadać inne przełożenia. Oprócz 12/55 lub 13/55 stosowano także 12/65 i 13/65.

Poniżej w tabeli silnik eksportowy został porównany z silnikiem na rynek czechosłowacki:

Rynek i parametr	Akumulator	Moc nominalna	Stopień sprężania	Instalacja elektryczna	Przełożenia
Rynek krajowy	Brak	3,5KM(2,6kW)	9,2:1	6V – 20W lub 30W	12/55 lub 13/55
Rynek eksportowy	6V – 4Ah	4,6KM(3,4kW)	9,5:1	6V – 20W	12/55, 13/55, 12/65 lub 13/65

Dane techniczne dla silnika Jawa 223.100

• Silnik – dwusuwowy, jednocylindrowy, chłodzony powietrzem
• Pojemność – 50cm³
• Skok tłoka – 44mm
• Średnica tłoka – 38mm
• Wyprzedzenie zapłonu – 1,8-2mm przed GMP
• Rozwarcie platynek – 0,4mm
• Liczba kanałów płuczących – 2
• Liczba pierścieni na tłoku – 3 (Instrukcje Jawy zawsze ukazywały trzy pierścienie)^[4]
• Moc nominalna – 3,5 KM(2,6kW) przy 6500 obr./min
• Stopień sprężania – 9,2:1
• Smarowanie mieszankowe dla olei Mixol S i LUX 10 – 1:30, okres dotarcia 1:25
• Gaźnik – JIKOV 2917 PSB, gardziel 17mm
• Przepustowość dysz (główna/biegu jałowego) – 68/38
• Skrzynia biegów – dwuwałkowa z przesuwnymi kołami zębatymi, przełożenia: I bieg – 32,7, II bieg – 17,9, III bieg – 12,1^[3]
• Pojemność skrzyni biegów – ok. 0,5L , olej przekładniowy PP80
• Sprzęgło – mokre, w kąpieli olejowej, liczba przekładek metalowych – 1, liczba okładzin ciernych – 2
• Instalacja elektryczna – 6V – 20W(Jawa typ 23A, do 1975^[5] oraz te przeznaczone na polski rynek) lub 6V – 30W(Jawa typ 23^[6]), napięcie zmienne
• Świeca zapłonowa – PAL 14-8R
• Cewka butelkowa – 8V
• Masa w stanie suchym – ok. 12kg
• Maks. zużycie paliwa – 3,5L na 100 km