Jasenie
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jasenie – wieś na Słowacji, w kraju bańskobystrzyckim, w powiecie Brezno.
 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Starosta |
Elena Kordíková[1] | ||
| Powierzchnia |
86,29[2] km² | ||
| Wysokość |
504 m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
048 | ||
| Kod pocztowy |
976 75 | ||
| Tablice rejestracyjne |
BR | ||
Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
| 48°50′11″N 19°27′36″E | |||
| Strona internetowa | |||
Wieś położona jest w tzw. Dolinie Górnego Hronu, po prawej (orograficznie) stronie doliny rzeki Hron, u południowych podnóży Niżnych Tatr. Jej zabudowania leżą w dolinie Jasenianskiego potoku. Zwarta zabudowa rozpoczyna się nieco poniżej zbiegu dolin Jasenianskiej i Lomnistej i kończy około 2 km niżej, przy granicy z wsią Predajná. Kataster wsi sięga aż po główny grzbiet Niżnych Tatr w rejonie Veľkej hoľi, Latiborskiej hoľi i Ďurkovej i obejmuje obydwa zbocza długiej Doliny Jaseniańskiej.
Po raz pierwszy wzmiankowana w 1424 roku[5] jako osada górnicza. Należała do feudalnego „państwa” z siedzibą na zamku w Lupczy. Do XVI wieku na jej terenie wydobywano złoto i srebro. W okresie od XVII do XIX wieku działała tu prymitywna huta żelaza, a do 1904 roku funkcjonowała huta szkła. W latach po II wojnie światowej w dolinach ponad wsią poszukiwano rud metali oraz prowadzono próby wydobycia antymonitu.
Według danych z dnia 31 grudnia 2012 roku, wieś zamieszkiwało 1188 osób, w tym 598 kobiet i 590 mężczyzn[6].
W 2001 roku pod względem narodowości i przynależności etnicznej 99,64% mieszkańców stanowili Słowacy, a 0,27% Czesi[7].
Ze względu na wyznawaną religię struktura mieszkańców kształtowała się w 2001 roku następująco[7]:
- Katolicy rzymscy – 88,08%
- Ewangelicy – 1,88%
- Ateiści – 8,69%
- Nie podano – 1,34%
Zmiany liczby ludności w miejscowości Jasenie od 1996 roku[8].
Źródło: Štatistický úrad Slovenskej republiky
Źródło: Štatistický úrad Slovenskej republiky
W latach 1921–1925 u zbiegu Jasenianský’ego potoku i Lomnistéj na potrzeby huty w Podbrezovej wybudowano elektrownię wodną, zasilaną wodami obu tych potoków. Ujęcia wody powstały przy jazach: Biele vody na Jasenianským potoku, Bauková u zbiegu potoków Bezmenného i Prostredného oraz Lomnistá na potoku Lomnistá[9]. Od nich woda doprowadzana jest podziemnymi kanałami do zbiornika akumulacyjnego o pojemności około 9000 m3 na tzw. Ryglu (słow. Rígeľ), skąd spada z wysokości 196 m rurociągiem o łącznej długości 850 m na dwie turbiny Peltona o łącznej mocy 2,3 MW.
Elektrownia ta posiada status zabytku techniki, lecz w dalszym ciągu pracuje. Rytm pracy elektrowni w decydującym stopniu zależy od wielkości i ilości opadów w dorzeczu Jasenianský’ego potoku. W przybliżeniu przez 4 miesiące w roku pracuje ona w trybie ciągłym, a w pozostałym okresie jako elektrownia szczytowa, uruchamiana jedynie w porach szczytowego zapotrzebowania na energię. W najbardziej suchych miesiącach uruchamiana jest raz na dobę. Zapas wody w górnym zbiorniku zapewnia wtedy pracę turbin przez co najmniej 1,5 godziny. Roczna produkcja elektrowni zamyka się w granicach około 12 milionów kWh[10].
W 1936 roku wybudowano około 125 m poniżej elektrowni zbiornik wyrównawczy w celu stabilizowania reżimu wodnego Jaseniańskiego Potoku. W 1998 roku na wypływie ze zbiornika wybudowano dodatkowo małą elektrownię wodną, wyposażoną w turbinę Kaplana o mocy 88 kW.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
