Jarzmianka większa (Astrantia major L.) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych (Apiaceae). Występuje w południowej i środkowej Europie, głównie w górach. W Polsce jako gatunek rodzimy rośnie na południu.
Roślina zielna z ukośnym, drewniejącym, walcowatym kłączem pokrytym czarnymi włóknami[4]. Wyrastają z niego pojedyncze lub słabo rozgałęzione łodygi, wzniesione i osiągające zwykle do 80 cm[6] (rzadko do 150 cm[4]), nagie, obłe na przekroju[4].
Ulistnienie skrętoległe. Liście głównie odziomkowe; liście łodygowe nieliczne i mniejsze. Liście odziomkowe są przy tym długoogonkowe, a łodygowe siedzące. Blaszki w obu wypadkach są nagie i palczasto wcinane, o odcinkach odwrotnie jajowatych i wrębnych, na brzegach ząbkowanych[4].
Kwiatostan złożony – kwiaty zebrane w baldaszki, a te z kolei w nieregularne grono złożone[6][4]. Poszczególne baldaszki wyglądem przypominają pojedynczy kwiat – drobne kwiaty otoczone są okazałymi, białawymi lub czerwonymi pokrywkami. Baldaszki osiągają do 4,5 cm średnicy i 2 cm wysokości. Pokrywki są zwarte, lancetowate, zaostrzone, całobrzegie lub ząbkowane. Kwiaty w baldaszkach są liczne, częściowo męskie, a częściowo obupłciowe. Korona kwiatów złożona z 5 białych, lub różowawych płatków odwrotnie jajowatych lub sercowatych, na wierzchołku wyciętych z łatką zagiętą do środka. Kielich z działkami szydlastymi lub wąskolancetowatymi o długości od 1,5 do 3 mm[4].
Rozłupki walcowate, na przekroju półkoliste lub 5-kątne, o długości 4–6 mm, osadzone na szypułkach nieco dłuższych od owoców. Owoce są pokryte żeberkami, na których znajdują się łuskowate wyrostki pęchcerzykowate[4].
Rośnie w lasach liściastych, zaroślach, ziołoroślach, na łąkach. W górach rośnie od regla dolnego po piętro kosówki, rzadko można ją spotkać także w piętrze halnym. Występuje zarówno na podłożu wapiennym, jak i granitowym.
Astrantia major subsp. carinthiaca (Hoppe ex W.D.J.Koch) Arcang.
Astrantia major subsp. elatior (Friv.) K.Malý
Astrantia major subsp. major
Astrantia major subsp. pyrenaica Wörz
Jest uprawiana czasami jako roślina ozdobna, zwłaszcza w parkach. Szczególnie nadaje się na rabaty, oraz do kompozycji z innymi roślinami. Dobrze rośnie w półcienistych miejscach. Wymaga stale wilgotnej gleby. Oprócz typowej formy istnieją bardziej ozdobne kultywary, np.: 'Rosea' o różowych kwiatach, 'Sunningdale Variegated' o liściach dużych, żółto i kremowo kropkowanych i różowych kwiatach[10].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
MarianM.KoczwaraMarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 19-20.
Adam Zając, Maria Zając:Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce.Kraków:Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego,2001,s.80. ISBN83-915161-1-3.
GeoffreyG.BurnieGeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN3-8331-1916-0, OCLC271991134.
ZbigniewMirek,HalinaPiękoś-Mirkowa:Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy.Warszawa:MULTICO Oficyna Wyd.,2003. ISBN83-7073-385-9. Brak numerów stron w książce
WładysławSzafer,StanisławKulczyński:Rośliny polskie.Warszawa:PWN,1953. Brak numerów stron w książce
