Jan Gray

Jan Gray, ps. „Eryk Grzyb” (ur. 29 kwietnia 1893 w Raciborzu, zm. 22 kwietnia 1971 w Londynie) – major Wojska Polskiego i Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, przywódca powstańczy na Górnym Śląsku, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Jan Gray

Eryk Grzyb

major pilot
Data i miejsce urodzenia	29 kwietnia 1893 Racibórz
Data i miejsce śmierci	22 kwietnia 1971 Londyn
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Błękitna Armia Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Odznaczenia

Życiorys

W 1913 roku został powołany do niemieckiej armii i po wybuchu I wojny światowej skierowany na front francuski, skąd pod koniec sierpnia 1914 roku zdezerterował i oddał się do francuskiej niewoli. W maju 1918 roku wstąpił do armii gen. Józefa Hallera i został odkomenderowany do szkoły lotniczej. W 1919 roku powrócił na Górny Śląsk. W lutym 1920 roku wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, a w maju mianowano go głównym inspektorem. Pełnił wówczas również funkcję obrońcy w sądzie organizacyjnym. W czasie II powstania śląskiego należał do jego ścisłego kierownictwa. Po powołaniu Dowództwa Obrony Plebiscytu objął inspektorat raciborsko-głubczycki, a następnie gliwicko-tarnogórski. W kwietniu 1921 roku został zastępcą dowódcy Grupy „Północ”. W chwili wybuchu III powstania mianowany oficerem łącznikowym Grupy „Północ” w Częstochowie.

Pełnił służbę w Wojsku Polskim. W 1932 studiował za granicą^[1]. W 1934 został przeniesiony z Kierownictwa Zaopatrzenia Aeronautyki w Warszawie na stanowisko kierownika Ekspozytury Centrali Odbiorczej Nr 1 w Lublinie^[2]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 8. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa techniczna^[3]. W marcu 1939 pełnił służbę w Kierownictwie Zaopatrzenia Lotnictwa na stanowisku kierownika Grupy Surowców Metalowych^[4].

Był aktywnym działaczem Związku Powstańców Śląskich. W czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Powietrznych jako oficer techniczny. Miał numer służbowy RAF P-1535^[5]. Zdemobilizowany w 1946 roku. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 22 kwietnia 1971 roku w Londynie i został pochowany na londyńskim cmentarzu North Sheen.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7836^[1]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (6 czerwca 1931)^[6]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[1]
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[7][1]
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi^[8]
• Odznaka Pilota
• francuska Odznaka Pilota
• rumuńska Odznaka Pilota

Przypisy

1. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 233.
2. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 265.
3. Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 425.
4. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 504.
5. Krzystek 2012 ↓, s. 208.
6. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
7. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
8. red. Franciszek Hawranek: Encyklopedia powstań śląskich. s. 157.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• red. Franciszek Hawranek: Encyklopedia powstań śląskich. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982. (pol.). Brak numerów stron w książce
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.