Loading AI tools
polski wojskowy Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Stefan Ćwiertniak[uwaga 1] (ur. 7 września 1896 w Dobczycach, zm. 21 września 1939 w Hołosku) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Urodził się 7 września 1896 w Dobczycach, w ówczesnym powiecie wielickim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Tomasza, zarządcy dóbr ziemskich, i Wiktorii z Matusików[2][3][4]. W latach 1907–1914 uczył się w c. i k. Gimnazjum w Wadowicach[5]. Należał do skautingu, a od 1912 także do Związku Strzeleckiego, w którym ukończył szkołę podoficerską[2]. Był dowódcą I Wadowickiej Drużyny Skautowej[2].
Jako członek Strzelca wyruszył w składzie 1 kompanii z Wadowic do Bochni, gdzie został wcielony do 2 pułku piechoty Legionów Polskich. Marian Porwit, kolega pułkowy, dał świadectwo jego postawie w czasie bitwy pod Rafajłową „(...) Właściwe pokierowanie tym ogniem co do odległości (celownika), celu i rodzaju ognia – to zasługa chorążego Józefa Ćwiertniaka, który przyszedł w ślad za plutonem, objął komendę i wydał stosowne rozkazy, stojąc poza okopem nieczuły na rosyjskie pociski. (...) zerkałem z podziwem w stronę niedużej wzrostem, ale wspaniałej wtedy postaci chorążego Ćwiertniaka. Uradowałem się, przeczytawszy po 68 latach jego nazwisko w rozkazie pochwalnym pułkownika Hallera, gdy niedługo objął komendę Grupy. Wyniósł Ćwiertniak z tej walki ranę – mówi mi pamięć. Nie mam możności sprawdzenia. To Ty elektryzowałeś nas w nocnym ogniu na tyły rosyjskiego wypadu swymi komendami, nieżyjący już Serdeczny Kolego!” 10 listopada 1914 w swoim gimnazjum złożył wojenną maturę[6][5]. Służbę wojskową kontynuował w 3 pułku piechoty Legionów. W czasie służby awansował kolejno na stopień: chorążego (20 października 1914), podporucznika (25 czerwca 1915) i porucznika (1 listopada 1916)[7]. Latem 1917, po kryzysie przysięgowym, był internowany w Chust i Marmarosz-Sziget[8].
W latach 1918–1919 pełnił służbę w Oddziale VIII Geograficznym Sztabu Generalnego na stanowisku szefa Sekcji Geograficzno-Statystycznej. W maju 1919 przeniesiony został z Departamentu I Ministerstwa Spraw Wojskowych do Inspektoratu Szkół Wojskowych i wyznaczony na stanowisko dowódcy batalionu w szkole podoficerskiej w Dęblinie[9]. 2 stycznia 1920 rozpoczął naukę na II Kursie Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego[10]. W połowie kwietnia 1920 skierowany został na front wojny z bolszewikami celem odbycia praktyki sztabowej w dowództwie 1 Armii. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, „w grupie byłych Legionów Polskich”[11]. W okresie od stycznia do września 1921 kontynuował naukę w WSWoj. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 156. lokatą w korpusie oficerów piechoty[12]. Po ukończeniu szkoły przydzielony został do Oddziału III Sztabu Generalnego WP i wyznaczony na stanowisko szefa Wydziału II Szkół Wojskowych[13]. W tym czasie pozostawał na ewidencji 3 pp Leg. 31 marca 1924 został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 66. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14]. W 1924 został wykładowcą w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie, którego komendantem był gen. bryg. Rudolf Prich[15].
20 października 1926 przeniesiony został do 62 pułku piechoty w Bydgoszczy na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[16]. 31 marca 1927 ogłoszono jego przeniesienie do 12 pułku piechoty w Wadowicach na stanowisko dowódcy pułku[17][18]. 26 lutego 1929 mianowany szefem Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie[19][20]. 1 stycznia 1929 Prezydent RP Ignacy Mościcki awansował go na pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 11. lokatą w korpusie oficerów piechoty[21]. Na tym stanowisku ujednolicił i unowocześnił uzbrojenie piechoty oraz, przy poparciu gen. bryg. Kazimierza Fabrycego, doprowadził do powstania Centrum Wyszkolenia Piechoty. W połowie 1932 obowiązki szefa departamentu przekazał płk dypl. Kazimierzowi Bogumiłowi Janickiemu[22] i objął wakujące stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 29 Dywizji Piechoty w Grodnie, którą w tym czasie dowodził gen. bryg. Franciszek Kleeberg[23]. W czerwcu 1934 został przeniesiony do 6 Dywizji Piechoty w Krakowie na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej[24].
28 stycznia 1938 został mianowany dowódcą 13 Kresowej Dywizji Piechoty w Równem. W maju 1939 ówczesny płk dypl. Stefan Rowecki scharakteryzował swojego starszego kolegę w sposób następujący „przeszłość bojowo-liniowa nie wyróżniająca. Bardzo dobry był jako szef Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. Ruszył moc zagadnień i spraw piechoty z miejsca. Obecnie bardzo się roztył. Podobno jako dowódca dywizji – słaby. Kiepsko wypadł na manewrach wołyńskich 1938”[25].
W dniach 14–15 sierpnia 1939 przeprowadził mobilizację alarmową swojej dywizji, która została przetransportowana na Pomorze i włączona w skład Korpusu Interwencyjnego. Według Jerzego Kirchmayera „po kilku dniach pobytu na Pomorzu złożył pisemny meldunek dość nieoczekiwanej treści. Mianowicie prosił w nim Naczelnego Wodza, drogą służbową przez gen. Skwarczyńskiego i gen. Bortnowskiego, o zwolnienie go ze stanowiska dowódcy dywizji, gdyż w obliczu oczekujących nas groźnych wypadków nie czuje się na siłach – ze względu na zły stan zdrowia (serce) – dowodzić dywizją w polu. Meldunek był napisany wzruszająco, niemniej jednak robił niedobre wrażenie. Jakoś zbyt późno pułkownik, zresztą dobrze i z dobrej strony znany w naszym wojsku, zdecydował odsunąć się od dowodzenia. Śmigły przychylnie załatwił prośbę i dowództwo 13 DP objął dotychczasowy dowódca piechoty dywizyjnej, płk dypl. Władysław Kaliński”[26]. W ocenie Mariana Romeyki rezygnację z dowodzenia dywizją należy „uznać za bardzo uczciwe”[27]. Ze stanowiska dowódcy 13 DP został zwolniony 30 sierpnia 1939 zarządzeniem prezydenta RP, z jednoczesnym pozostawieniem w dotychczasowym garnizonie (Równe).
W nocy z 20 na 21 września 1939 popełnił samobójstwo w miejscowości Hołosko (obecnie dzielnica Lwowa)[5][28].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
