Izydor Stella-Sawicki

Izydor Roman Stella-Sawicki (ur. 5 kwietnia 1881 we Lwowie, zm. 19 grudnia 1957 w Krakowie) – polski inżynier, pierwszy rektor Politechniki Krakowskiej w latach 1945–1948.

Izydor Roman Stella-Sawicki

Data i miejsce urodzenia	5 kwietnia 1881 Lwów
Data i miejsce śmierci	19 grudnia 1957 Kraków
profesor nauk inżynieryjnych
Specjalność: inżynier dróg i mostów
Alma Mater	Politechnika Lwowska
Profesura	1936
Uczelnia	Akademia Górniczo-Hutnicza
rektor Politechniki Krakowskiej
Odznaczenia

Życiorys

Był synem lekarza i powstańca styczniowego Jana Stella-Sawickiego i jego żony Izydory Zarzyckiej (1847–1906). Absolwent Politechniki Lwowskiej. W 1904 uzyskał państwowy dyplom inżyniera dróg i mostów, a od 1905 pracował jako praktykant budownictwa w Namiestnictwie Galicyjskim we Lwowie, a następnie jako adiunkt Ministerstwa Handlu uczestniczył w budowie dróg wodnych w Galicji. W latach 1907–1918 pracował w Biurze Melioracyjnym Wydziału Krajowego we Lwowie. W latach 1911–1914 był także docentem Krajowej Szkoły Ogrodniczej we Lwowie. W 1914 uzyskał tytuł i prawa autoryzowanego inżyniera budowlanego, a w 1917 − mierniczego przysięgłego. Po odzyskaniu niepodległości został powołany do Ministerstwa Robót Publicznych, w którym pełnił obowiązki naczelnika Oddziału Wodnego w Kielcach. Od 1921 wykładowca Akademii Górniczej, następnie Akademii Górniczo-Hutniczej. W latach 1921–1926 wykładał statykę i budownictwo na Wydziale Architektury ASP w Krakowie. W latach 1937–1939 był dziekanem Wydziału Hutniczego Akademii Górniczej.

Przed wyborami do Rady Miasta Krakowa z 1938 został członkiem komitetu Polskiego Bloku Katolickiego^[1]. Pełnił funkcję członka Rady Przybocznej Miasta Krakowa (1939). 6 listopada 1939, wraz z innymi profesorami został aresztowany przez gestapo w Sonderaktion Krakau w Collegium Novum UJ i wywieziony do obozu w Sachsenhausen. Uwolniony 8 lutego 1940 powrócił do Krakowa i podjął pracę w Technicznej Szkole Górniczo-Hutniczo-Mierniczej, biorąc równocześnie udział w tajnym nauczaniu^[2].

Po 1945 jeden z organizatorów politechnik w Krakowie i Gliwicach. Po przekształceniu w 1954 wydziałów politechnicznych AGH w całkiem samodzielną Politechnikę Krakowską pełnił funkcję kierownika Katedry Statyki Budowli i Wytrzymałości Materiałów, a na AGH kierownika Katedry Inżynierii i Budownictwa.

Autor licznych publikacji z zakresu budownictwa żelbetowego i przemysłowego oraz statyki budowli. Zaprojektował i nadzorował budowę pierwszego w Małopolsce mostu żelbetowego na drodze Lwów – Brzuchowice. Był autorem m.in. projektu obwałowania Wisły od Niepołomic do Zawichostu. Opublikował dwutomowy podręcznik Budownictwo żelazno-betonowe. Wykonał projekt odbudowy zachowanego hangaru lotniska Rakowice-Czyżyny^[3].

Ożenił się z Jadwigą Więckowską (1885–1969)^[4], z którą mieszkał najpierw we Lwowie, później w Krakowie. Z tego związku narodzili się: córka Jadwiga (1908–1997)^[5], która została historykiem sztuki, oraz syn Jan (1912–1984), który został prawnikiem^[2].

Zmarł w Krakowie, spoczywa wraz z żoną, synem i synową cmentarzu Salwatorskim (sektor SC7-10-52)^[4].

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy^[6]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi (15 listopada 1946)^[7]
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1929)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)^[8]
• Medal za Długoletnią Służbę

Przypisy

1. Prezydium Polskiego Bloku Katolickiego. „Głos Narodu”, s. 9–10, nr 314 z 15 listopada 1938.
2. Marek A. Stella-Sawicki, Z kart historii Politechniki. Niezwykłe życie prof. Izydora Stella-Sawickiego „Nasza Politechnika” [dostęp 2024-01-23].
3. informacja o projekcie hangaru lotniczego
4. Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2024-01-23].
5. Izydor Roman Stella-Sawicki M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-01-23].
6. Stanisław Tadeusz Sroka, Izydor Stella-Sawicki, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XLIII, wyd. 2006, s. 350–352.
7. M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 256 „za zasługi położone przy zabezpieczeniu mienia państwowego”.
8. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000113053505
• VIAF: 164969868
• PLWABN: 9810537114305606
• NUKAT: n00099161