Inwazja na Gozo (1551)

Inwazja na Gozo miała miejsce w lipcu 1551 roku, i została przeprowadzona przez Turków osmańskich przeciwko wyspie Gozo, po nieudanej próbie zdobycia pobliskiej Malty 18 lipca 1551 roku. Nastąpiła ona po zwycięskiej kampanii zakończonej oblężeniem i zdobyciem Trypolisu^[1].

Inwazja na Gozo

Wojny austriacko–tureckie
Współczesny widok Cittadelli na Gozo
Czas	lipiec 1551
Miejsce	Malta i Gozo
Wynik	zwycięstwo Imperium Osmańskiego
Strony konfliktu
Turcja Zakon Maltański Maltańczycy
Dowódcy
Sinan Pasza Salah Reis Turgut Reis Juan de Homedes Nicolas Durand de Villegaignon Gelatian de Sessa (jeniec)
Siły
10 000 19 000
Straty
nieznane 5 000–6 000 wziętych w niewolę
brak współrzędnych

Atak

Wyspa Gozo (kolor czerwony), obok Malta.

Malta

Dowódcą floty tureckiej był Sinan Pasza, wspomagany przez Salaha Reisa i Turguta Reisa^[1][2]. Turcy początkowo wylądowali na Malcie, w porcie Marsamxett, i siłami 10 000 ludzi pomaszerowali na Birgu i Fort Saint Angelo. Zorientowali się jednakże, że są one za dobrze ufortyfikowane, aby można było je łatwo zdobyć. Skierowali więc swoje kroki na Mdinę, plądrując i paląc wioski po drodze. W międzyczasie, rycerze Zakonu w Mdinie, pod wodzą Fra Villeganion, poprosili mieszkańców okolicznych wsi, aby schronili się w mieście i pomogli je obronić. Kiedy napastnicy przybyli pod mury Mdiny, napotkali olbrzymią załogę broniącą miasta. Zrezygnowali więc z pierwotnego planu zaatakowania miasta, nie chcąc prowadzić długiego oblężenia. W tym czasie flota, która przybyła z pomocą, zaatakowała tureckie okręty zakotwiczone w Marsamxett.

Gozo

Napastnicy zdecydowali się więc zaatakować pobliską wyspę Gozo, będącą pod dowództwem gubernatora Gelatiana de Sessa. Po kilku dniach ostrzeliwania, de Sessa spróbował negocjować z Sinan Paszą, jednakże ten odrzucił warunki. Kilka dni później Cittadella skapitulowała. Około 300 obrońcom udało się uciec i ukryć przed Turkami. Pozostałe 5000–6000 osób, wraz z de Sessą oraz rycerzami Zakonu, zostało w dniu 30 lipca wzięte do niewoli. Skończyli oni jako niewolnicy, sprzedani do Trypolisu. Turcy oszczędzili jedynie jednego mnicha i czterdziestu starych mieszkańców Gozo^[1].

Ulica w Cittadelli nazwana imieniem Bernardo Dupuo.

Legenda mówi, że jeden z obrońców, Bernardo Dupuo (znany też jako Bernardo da Fonte lub Bernardo de Opuo), kiedy muzułmanie zdobyli mury, uśmiercił swoją żonę i dwie córki, wybierając dla nich śmierć, niż hańbę i niewolę, sam walczył dzielnie, zanim został zabity przez najeźdźców. W mieście nazwano ulicę jego imieniem, a na domu, w którym mieszkał znajduje się tablica, upamiętniająca jego śmierć.

Konsekwencje najazdu

Ponieważ jedynie kilkoro chrześcijan pozostało na Gozo, Zakon zachęcał rodziny z Malty do zaludniania wyspy. Lecz minęło około 150 lat, zanim populacja na Gozo wróciła do poziomu sprzed 1551 roku. Jedynie kilku mieszkańców Gozo zdołało wykupić się z niewoli, jak notariusz Lorenzo de Apapis, który powrócił na Gozo w 1554 roku^[3].

W następstwie ataku Zakon powołał komisję, złożoną z inżynierów Leone Strozziego oraz Pietro Pardo, aby sprawdzili fortyfikacje wysp maltańskich i przedstawili sugestie ich ulepszenia. Wielki Mistrz Juan de Homedes podniósł podatki i wzmocnił straże nadbrzeżne (zwane Dejma). Bazując na zaleceniach komisji Strozziego i Pardo, w celu lepszej ochrony Grand Harbour zbudowano Fort Saint Michael oraz Fort Saint Elmo. Bastiony w Birgu i Mdinie zostały wzmocnione, oraz zbudowano fortyfikacje Senglei.

Niepowodzenie zdobycia wysp maltańskich w 1551 roku było jednym z powodów powtórnej inwazji tureckiej w 1565 roku. Dwa następne bezskuteczne ataki na Gozo miały miejsce w latach 1613 i 1709^[1].

Podczas inwazji na Gozo Turcy bezpowrotnie zniszczyli archiwa Università (lokalnej rady mieszkańców). Jedynymi zachowanymi do dziś, a powstałymi przed 1551 rokiem, zapisami dotyczącymi Gozo, jest kilka dokumentów w Archiwum Notarialnym, oraz w archiwum w Palermo na Sycylii^[3].

Dziedzictwo

W roku 1997 uczniowie klasy 5. San Andrea School odtworzyli historię inwazji. Powstał wtedy film wideo, zatytułowany A Tale of a Gozitan City (Opowieść o mieście na Gozo). Uczniowie grali role najeźdźców tureckich, rycerzy Zakonu oraz maltańskich wieśniaków, a film powstał na szkunerze Charlotte Louise^[4].

31 lipca 2009 roku, na Saint Michael’s Bastion w Cittadelli, zrealizowany został przez Din l-Art Ħelwa musical, oparty na historii inwazji. Koncentrował on się na legendzie o Don Bernardo de Opuo^[5].

W roku 2013, w ogrodach Villa Rundle w Victorii na Gozo odsłonięty został pomnik, upamiętniający inwazję.

Inwazja na Gozo została znacząco przedstawiona w książce Dorothy Dunnett, wydanej w roku 1966, The Disorderly Knights, części fabularyzowanej serii Lymond Chronicles.

Przypisy

1. George Percy Badger: Description of Malta and Gozo. Malta: M. Weiss, 1838, s. 292. (ang.).
2. Carolyn Bain: Malta & Gozo. Lonely Planet, 2007, s. 21. ISBN 978-1-74104-540-6. (ang.).
3. Noel Grima: Notarial Archives discovery: Documents from Gozo dating to 1431 saved from the bin. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2015-05-23. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-11)]. (ang.).
4. The Video of our Historical re-enactment: „A Tale of a Gozitan City”. San Andrea School. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (ang.).
5. Musical account of the 1551 July attack on Gozo. [w:] Times of Malta [on-line]. 2009-07-21. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-15)]. (ang.).