II wojna karlistowska

II wojna karlistowska – wojna o tron Hiszpanii stoczona w latach 1846–1849, toczona pomiędzy siłami rządowymi i karlistami – zwolennikami Karola hrabiego de Montemolín (Karola VI jako pretendenta do tronu Hiszpanii).

II wojna karlistowska 1846–1849

Bitwa pod Pasteral, 26/27 stycznia 1849
Czas	1846–1849
Miejsce	Katalonia
Terytorium	Hiszpania
Wynik	zwycięstwo sił rządowych
Strony konfliktu
siły rządowe karliści
Dowódcy
Izabela II, Manuel Pavía Karol Burbon, Ramón Cabrera y Griñó, Benito Tristany
Straty
nieznane nieznane
brak współrzędnych

Obszarem drugiego powstania karlistów była wyłącznie Katalonia; nadano mu miano „wojny wstających rano” (tzn. idących codziennie na mszę poranną). Rozpoczął je w lutym 1847 r. ksiądz Benito Tristany, który jednak wkrótce schwytany przez generała Manuela Pavíę, został rozstrzelany^[1]. Dowództwo powstania objął wówczas Ramón Cabrera^[2], który przybył do Katalonii i walczył przez niemal 3 lata, a w 1849 r. wezwał również pretendenta Karola do przybycia na opanowany przez siebie teren. Władze francuskie internowały jednak księcia, a Cabrera pobity pod Pasteral w styczniu 1849 r., ranny został zmuszony do emigracji^[3]. W 1850 r. sondował jeszcze możliwość interwencji ze strony Burbonów neapolitańskich, a następnie wyjechał do Anglii, zachowując przywództwo wśród karlistów. Pod wpływem żony-protestantki z burżuazyjnej rodziny zobojętniał jednak na sprawę legitymistyczną. W 1870 r. odmówił poparcia planom wojennym księcia Karola, a kiedy karliści zaczęli przegrywać, publicznie uznał syna Izabeli II, Alfonsa XII, za prawowitego władcę Hiszpanii^[4].

Lokalne powstania karlistów wybuchały następnie także w Nawarze, Starej Kastylii i Katalonii na przełomie lat 1855/1856, kiedy okazało się, że sfery rządowe odrzuciły kolejną szansę zakończenia sporu dynastycznego, jaką był zawarty 10 lutego 1855 r. układ. Katalońskich legitymistów: Josepa Estartúsa, Josepa Borgesa, Marca Gónfausa i czterech bratanków ks. Tristany rozbił w kwietniu 1856 r. marszałek polny Bassols^[1].

Karol (VI) próbował raz jeszcze zbrojnie dochodzić swoich praw, lądując wraz z bratem Fernandem wiosną 1860 r. w Sant Carles de la Ràpita, powstanie zostało jednak stłumione w zarodku. Będącego stronnikiem Karola kapitana generalnego Balearów Jaime Ortegę, pochwycono i rozstrzelano, a obydwu książąt aresztowano i wydalono. Wkrótce (1861) obydwaj umarli na dżumę^[5].

Przypisy

1. „Karol VI” i druga wojna karlistowska, [w:] JacekJ. Bartyzel JacekJ., Encyklopedia „Białych plam”. Karlizm, Legitymizm.org [dostęp 2019-06-20].
2. Moderantyzm i interesy. Państwo centralistyczne (1844-1854), [w:] Manuel Tuñón deM.T. Lara Manuel Tuñón deM.T., Julio ValdeónJ.V. Baruque Julio ValdeónJ.V., Antonio DominguezA.D. Ortiz Antonio DominguezA.D., Historia Hiszpanii, SzymonS. Jędrusiak (tłum.), Kraków: Universitas, 2012, s. 443, ISBN 97883-242-1754-0.
3. Operaciones. - El pasteral. - Cabrera herido, [w:] AntonioA. Pirala AntonioA., Historia contemporánea: anales desde 1843 hasta la conclusión de la actual guerra civil (1875-1879), t. II, Madrid 1876, s. 101–106 (hiszp.).
4. Medytacja końcowa, [w:] JacekJ. Bartyzel JacekJ., Nic bez Boga, nic wbrew Tradycji, Warszawa: von Borowiecky, 2015, s. 310, ISBN 978-83-60748-73-2.
5. Carlos Luis de Borbón, count de Montemolín, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-06-20] (ang.).

Bibliografia

• Jacek Bartyzel: Nic bez Boga, nic wbrew Tradycji. Warszawa: Wydawnictwo von Borowiecky, 2015. ISBN 978-83-60748-73-2.
• Manuel Tuñón de Lara, Julio Valdeón Baruque, Antonio Dominguez Ortiz: Historia Hiszpanii. Kraków: Universitas, 2012. ISBN 97883-242-1754-0.

Linki zewnętrzne

• Karlizm – legitymizm.org

Kontrola autorytatywna (wojna domowa):

• LCCN: sh2001003428
• J9U: 987007534928705171

Encyklopedie internetowe:

• Catalana: 0015140