III Dwór

III Dwór (niem. III Hof), nazywany również „Polanką” – zabytkowa posiadłość przy ulicy Polanki 122, w dzisiejszej dzielnicy Gdańska, Oliwie.

III Dwór

nr rej. 15 z 15.11.1947[1]
Budynek północny
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Adres	Oliwa, ul. Polanki 122
Ukończenie budowy	XVIII wiek / 2. poł. XX wieku
Położenie na mapie Gdańska III Dwór
Położenie na mapie Polski III Dwór
Położenie na mapie województwa pomorskiego III Dwór
54°24′00,382″N 18°33′43,276″E

Historia

Muszla widokowa z końca XVIII wieku, która była leśnym schronieniem i punktem widokowym na morze^[2]

III Dwór: po lewej nieistniejący budynek południowy, po prawej północny, ok. 1900

Powstał, jak wszystkie inne dwory wzdłuż tego traktu, w pierwszej połowie XVII wieku. 8 VIII 1625 roku budynek nabył od Christiana Tempskiego, Helmich von Tweenhuysen^[3]. W 1784 roku dwór przeszedł na własność Henryka Florisa Schopenhauera, ojca Arthura Schopenhauera – najsłynniejszy gdański filozof spędził w dworku pięć lat ze swojego dzieciństwa (lata 1788–1793). W wyniku rozbiorów Polski i przejścia Gdańska pod administrację zaboru pruskiego rodzina Schopenhauerów opuściła dwór na Polankach.

Od 1855 roku funkcjonował tu zakład leczniczy, który w 1868 roku został zaadaptowany na przytułek dla sierot^[4][5].

Budynek północny z XVIII wieku po 1945 roku został wyburzony do parteru i odbudowany w latach 80. Budynek południowy z XIX wieku został poddany około 1990 roku rozbiórce. Do września 2010 roku pozostałe budynki zespołu dworskiego pełniły funkcje schroniska dla nieletnich. Zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości schronisko zostało zniesione z dniem 1 września 2010 roku i jednocześnie utworzono tu zakład poprawczy^[6]. Do dnia dzisiejszego zachowały się resztki założenia parkowego oraz również stawy parkowe, stanowiące obecnie ostoję chronionych ptaków.

Na zapleczu III Dworu przez wiele lat funkcjonowała żwirownia.

Położenie

Obszar dworski znajduje się na wschodnim skraju Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, u podnóża Góry Dantyszka. Na zboczu góry znajduje się zrujnowana, murowana muszla widokowa.

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2014-02-25].
2. Schodami do muszli widokowej. staraoliwa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-26)].
3. Lech Borusewicz: Zagadka tzw. Ecce homo z Kościoła św. Piotra na Helu: studium recepcji sztuki Rembrandta w siedemnastowiecznej Rzeczypospolitej. Acta Iniversitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo 25 (280). 59-88,1994. [dostęp 2014-04-28]. (ang.).
4. W 35. rocznicę pożaru na Wale Elżbietańskim. trojmiasto.pl, 16 grudnia 2005. [dostęp 2005-12-16].
5. Opowieść o przedwojennym domu dziecka. trojmiasto.pl, 20 września 2015. [dostęp 2015-09-20].
6. Zakład Poprawczy. zakladpoprawczygdansk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-28)].

Linki zewnętrzne

• Historia III Dworu. trojmiasto.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-07)].
• Historia III Dworu