Hylozoizm

Hylozoizm (gr. ὕλη hyle „materia” i ζωή zoē „życie”) – koncepcja filozoficzna ożywionej materii^[1]; pogląd, według którego zasada ruchu jest jej immanentna^[2].

Powstał na tle przekonań przedfilozoficznych typowych dla animizmu. Został sformułowany przez Talesa z Miletu w twierdzeniu: „wszystko jest ożywione, jak to widać w bursztynie i magnesie”^[3]. Do hylozoistów należeli m.in. także pozostali (prócz Talesa z Miletu) tzw. filozofowie jońscy, czyli Anaksymenes i Anaksymander, ponadto Heraklit, Leukippos czy Demokryt^[4][5].

Hylozoizmowi ostro przeciwstawili się np. pitagorejczycy, Empedokles czy Anaksagoras. Do koncepcji hylozoistycznej powracali w filozofii hellenistycznej, np. epikurejczycy czy stoicy oraz Giordano Bruno, Bernardino Telesio, Voltaire^[6] a współcześnie – Pierre Teilhard de Chardin^[2][4].