Hieronim Mikołaj Radziwiłł

Hieronim Mikołaj Melchior Radziwiłł herbu Trąby (ur. 6 stycznia 1885 w Cannes, zm. 6 kwietnia 1945 w Alczewskojem) – polski polityk monarchistyczny, ziemianin i agronom, działacz ruchu oporu w czasie II wojny światowej.

Hieronim Mikołaj Radziwiłł

Hieronim Mikołaj Melchior
Radziwiłł I (Trąby)
książę
Rodzina	Radziwiłłowie
Data i miejsce urodzenia	6 stycznia 1885 Cannes
Data i miejsce śmierci	6 kwietnia 1945 Alczewskoje
Ojciec	Dominik Ignacy Radziwiłł
Matka	Dolores Maria de Agramonte
Żona	1. Renata Habsburżanka, 2. Jadwiga Aniela Radziwiłłówna
Dzieci	z Renatą Habsburżanką: Maria Teresa, Dominik Rajner, Karol Hieronim, Wojciech Olbracht, Eleonora Maria, Leon Hieronim
Rodzeństwo	Konstancja Joanna, Izabela Róża

Życiorys

Wywodził się z polsko-litewskiej arystokracji rodowej, książąt Radziwiłłów. Urodził się jako najstarszy syn z trojga dzieci Dominika Ignacego (1852–1938) i Dolores Marii de Agramonte (1854–1920). Miał dwie siostry Konstancję Joannę (1886–1966) i Izabelę Różę (1888–1968)^[1]. W 1904 ukończył gimnazjum w Feldkirch. Następnie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, aby przenieść się na agronomię w Studium Rolniczym (1905–1910). Po zakończeniu nauki objął zarząd nad gospodarstwem rolnym w Balicach. Rozwijał ekonomię rolno-hodowlaną i leśną^[2]. Inwestował w rynek produkcji ceramicznej, będąc udziałowcem m.in. Towarzystwa Akcyjnego „Marywil”^[3]. Przystąpił do Stronnictwa Narodowych Monarchistów, gdzie został członkiem Rady Naczelnej. Pozostawał jednak na uboczu działalności politycznej, pełniąc wyłącznie funkcje reprezentacyjne^[4]. Pełnię zarządu nad majątkiem Balice uzyskał dopiero wraz ze śmiercią ojca (28 lipca 1938)^[5].

W trakcie II wojny światowej związał się z konspiracyjną organizacją ziemiaństwa „Uprawa”. Tam organizował środki finansowe, żywność i pomoc rzeczową dla Armii Krajowej. W lutym 1945 wraz z synem Leonem został aresztowany przez NKWD. Następnie wywieziony do łagru w Alczewskojem koło Ługańska. Zmarł wkrótce po dotarciu na miejsce, gdzie został pochowany.

Rodzina

16 stycznia 1909 w Żywcu poślubił Renatę Marię Habsburżankę (1888–1935), arcyksiężniczkę Austrii, córkę Karola Stefana (1860–1933) i Marii Teresy (1862–1933), księżniczki Toskanii^[6]. Z małżeństwa pochodzi sześcioro dzieci^[1]:

• Maria Teresa (1910–1973);
• Dominik Rajner (1911–1976) ⚭ 1. Eugenia Glücksburg (1910–1989), księżniczka Grecji i Danii, córka Jerzego (1869–1959) i Marii Bonaparte (1882–1962)^[7], 2. Lida Lacey Bloodgood (ur. 1926), córka Johna i Lidy z d. Fleitmann (1894–1982);
• Karol Hieronim Celestyn (1912–2005) ⚭ 1. Teresa Soto-Alderete (ur. 1920), 2. Maria Ludwika de Alvear (1913–1989), córka Eugeniusza i Marii Ludwiki z d. Quirno;
• Wojciech Olbracht Hieronim (1914–1932) zmarły na gruźlicę;
• Eleonora Maria Aniela (ur. 1918) ⚭ 1. Benedykt Władysław Tyszkiewicz (1905–1956), syn Benedykta Jana (1875–1948) i Róży z d. Branickiej (1881–1953)^[7], 2. Roger de Froidecourt (ur. 1931);
• Leon Hieronim Stanisław (1922–1973).

Ponownie ożenił się 28 stycznia 1937 w Warszawie z daleką kuzynką Jadwigą Anielą Radziwiłłówną (1905–1974), córką Janusza Karola (1877–1922) i Izabeli z d. Wodzickiej (1877–1930)^[1]. Drugie małżeństwo pozostało bezdzietne.

Przodkowie

Prapradziadkowie	Leon Michał Radziwiłł (1722–1751) ∞ 1744 Anna Ludwika Mycielska (1729–1771)	Jan Mikołaj Chodkiewicz (1738–1781) ∞1766 Ludwika Maria Rzewuska (1744–1816)	? (?–?) ∞? ? (?–?)	Justynian Niemirowicz-Szczytt (1740–1824) ∞ 1775 Kazimiera Woyno (1759–1783)	? (?–?) ∞ ? ? (?–?)	? (?–?) ∞ ? ? (?–?)	? (?–?) ∞ ? ? (?–?)	? (?–?) ∞ ? ? (?–?)
Pradziadkowie	Maciej Radziwiłł (1749–1800) ∞ 1787 Elżbieta Chodkiewicz (1770–1804)		Mikołaj Siestrzanek-Karnicki (1772–1826) ∞ 1803 Dorota Niemirowicz-Szczytt (1780–1813)		? (?–?) ∞ ? ? (?–?)		? (?–?) ∞ ? ? (?–?)
Dziadkowie	Konstanty Mikołaj Radziwiłł (1793–1863) ∞ 1840 Adela Siestrzanek-Karnicka (1811–1883)				Franciszek de Agramonte (1815–?) ∞ 1850 Maria Dolores de Zayas Zamudio (1829–1899)
Rodzice	Dominik Ignacy Radziwiłł (1852–1938) ∞ 1881 Dolores Maria de Agramonte (1854–1920)
Hieronim Mikołaj Radziwiłł (1885–1945)

Przypisy

1. SławomirS. Górzyński SławomirS. i inni, Radziwiłłowie herbu Trąby, Warszawa: „DiG”, 1996, tabl. V, ISBN 83-85490-62-0.
2. Roszkowski ↓, s. 191.
3. TomaszT. Staniszewski TomaszT., „Marywil” – historia wykładana płytkami, „Rocznik Historii Papierów Wartościowych”, T. 1, 2013, s. 26–27, ISSN 2299-8551.
4. TeresaT. Zielińska TeresaT., Radziwiłłowie herbu Trąby – dzieje rodu, [w:] SławomirS. Górzyński i inni, Radziwiłłowie herbu Trąby, Warszawa: „DiG”, 1996, s. 30, ISBN 83-85490-62-0.
5. MariaM. Kwaśnik MariaM., Balice – nasze dziedzictwo: Przeszłość i teraźniejszość, wyd. 3. uzup. i popr., Kraków: IZ, 2022, s. 87–90, ISBN 978-83-7607-342-2.
6. TimothyT. Snyder TimothyT., Czerwony Książę: Upadek dynastii Habsburgów i droga do nowoczesnej Europy, MaciejM. Antosiewicz (tłum.), Warszawa: „Świat Książki”, 2010, s. 28–37, ISBN 978-83-247-1217-5.
7. WacławW. Lednicki WacławW., Pamiętniki, t. 2, Londyn: B. Świderski, 1967, s. 86–87.

Bibliografia

• Wojciech Roszkowski: Radziwiłł Hieronim Mikołaj h. Trąby (1885–1945). W: Polski Słownik Biograficzny. Emanuel Rostworowski (red.). T. 30, z. 1: Radwan – Radziwiłł Jan. Wrocław: Ossolineum, 1987, s. 191. ISBN 83-04-02470-5.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 100400929
• GND: 139091505