Herb Skawiny – jeden z symboli miasta Skawina i gminy Skawina[1] ustanowiony przez Radę Miejską 27 maja 2020 r.[2]
 | |
| Typ herbu | |
|---|---|
Wygląd i symbolika
Herb przedstawia monogram – majuskułową literę „S”, z krzyżem zaćwieczonym na końcu górnego łuku litery. Litera opleciona wokół prostego miecza, zwróconego ostrzem do dołu. Ponad literą i głowicą miecza – korona otwarta o trzech sterczynach. Pole tarczy błękitne, litera, krzyż, korona i rękojeść miecza – złote, ostrze miecza – srebrne[2].
Historia
Najstarszym świadectwem dysponowania przez władze miasta herbem jest gotycki odcisk tłoka pieczętnego datowanego pod względem stylistycznym na połowę XV w.[3]. Z innego źródła wiadomo, że wójt skawiński używał swojego własnego herbu już z początkiem XV w.[3]. Najstarszymi znanymi przedstawieniami herbu Skawiny są trzy odciski z XVI w.[4] Przedstawiają one krzywaśń w kształcie odwróconej litery S, z zaćwiecznym nań krzyżem, owiniętą wokół prostego miecza zwróconego ostrzem w dół; nad krzywaśnią otwarta korona o trzech sterczynach[4].
Zdaniem Marcina Starzyńskiego krzywaśń mogła symbolizować rzekę, nad którą założono miasto[4]. Zwraca on też uwagę na wyraźną inspirację herbem Śreniawa[4]. Zaćwieczony krzyż Starzyński każe interpretować jako związany z oficjalnymi właścicielami Skawiny, opatami tynieckimi[4], miecz zaś jako symbol jednego z patronów klasztoru tynieckiego, św. Pawła[4]. Koronę traktować należy jako odwołanie do założyciela Skawiny (która z początku była miastem królewskim), Kazimierza Wielkiego[4].
Od 1557 władze Skawiny posługiwały się nowym tłokiem pieczętnym, w którym wprowadzono zmianę wizerunku herbu, odwracając krzywaśń na kształt monogramu S[5]. Ten wariant pieczęci znany jest z kilkunastu odbić z drugiej połowy XVI w.[5] Zasadniczy wygląd herbu pozostał od tego czasu niezmienny aż do upadku I Rzeczypospolitej[5].
Od 1785, na mocy patentu cesarskiego, rządy w Skawinie objął magistrat z burmistrzem na czele[6]. Wówczas sporządzono nowy projekt pieczęci miejskiej z pewnymi zmianami w herbie: koronę przedstawiono w sposób perspektywiczny, miała ona pięć sterczyn, przeniesiono ją też ponad tarczę herbową[6]. Z monogramu S usunięto krzyż[6].
W 1793 r. cesarz Franciszek II zatwierdził herb Skawiny w nadanym miastu dokumencie[6]. Była to znana z zamówionego kilka lat wcześniej pieczętnego tłoka wersja herbu[7], z tą różnicą, że koronę przedstawiono znów bezpośrednio nad głowicą miecza[6]. Cesarski dokument zawiera pierwsze w pełni barwne przedstawienie herbu: błękitne pole, srebrne ostrze miecza, uchwyt miecza oraz korona złote[6].
W 1933 na sesji rady miejskiej Skawiny procedowano na temat ustanowienia herbu miasta w oparciu o najstarsze znane przedstawienia z XVI w.[8]. Po przeprowadzeniu kwerendy źródłowej odpowiednią dokumentację w tej sprawie władze miasta wysłały do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[8]. W 1935 w oparciu o te dokumenty Wacław Graniczny przygotował projekt nowego herbu[8]. Zatwierdzony on został przez Ministerstwo w czerwcu 1936[9][8]. Korona miała pięć sterczyn, przywrócono zagwożdżony krzyż[8].
W czasach Polski Ludowej krzyż ponownie zniknął, prawdopodobnie nie ze względów ideologicznych, jako że w heraldyce innych jednostek nie rugowano symboli religijnych[8]. W niektórych ówczesnych książkowych przedstawieniach herbu krzyż pojawia się, w różnych konfiguracjach względem monogramu[8].
W statucie gminy z 1996 ustanowiono oficjalny wygląd herbu (wg niektórych źródeł opracowany w 1994[10]), przywracając zaćwieczony krzyż[8]. Zgodnie z zapisem tegoż statutu boki tarczy herbowej, zaokrąglone, schodziły się u dołu w szpic[8]. Koronę przedstawiono w sposób perspektywiczny, tj. niezgodnie z zasadami polskiej heraldyki[8].
W 2019 rozpoczęto prace nad uporządkowaniem symboliki Skawiny[1]. W 2020, w oparciu o ekspertyzę historyczno-heraldyczną Marcina Starzyńskiego, firma Studio Otwarte opracowała nowy, poprawiony pod względem heraldycznym i graficznym projekt herbu[11]. Drugim konsultantem projektu był Kamil Bachmiński[11]. Tarczę francuską podmieniono na późnogotycką[11]. Poprawiono wygląd korony, rezygnując z perspektywy[11]. Zmieniono także stylizację monogramu i miecza[11]. Nowy projekt, po uzyskaniu akceptacji Komisji Heraldycznej, przyjęty został przez radę miejską w maju 2020[1][2].
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
