Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Herb Szwecji – jeden z symboli państwowych Królestwa Szwecji.
Herb Szwecji występuje w formie wielkiej (szw. stora riksvapnet), będącej osobistym herbem króla oraz w formie małej (lilla riksvapnet)[2], używanej przez króla, Riksdag, rząd, ministerstwa, przedstawicielstwa dyplomatyczne i wojsko[3].
W polu niebieskim złoty krzyż z ramionami rozszerzającymi się na końcach i tarczą sercową dynastyczną. W polach 1 i 4 trzy złote korony w układzie 2 i 1. W polach 2 i 3 złoty lew wspięty w złotej koronie na tle trzech lewych srebrnych skosów; jego język, pazury i zęby czerwone. Tarcza sercowa dwudzielna w słup w polu pierwszym niebieskim, srebrnym i czerwonym w skos złoty snopek, w polu drugim błękitnym na most z trzema łukami srebrny z dwiema blankowanymi wieżami na takiejż wodzie, ponad nim orzeł złoty z opuszczonymi skrzydłami, patrzący w lewo, trzymający w szponach wiązkę błyskawic. Ponad nim siedem gwiazd złotych ułożonych w Wielki Wóz. Tarcza zwieńczona koroną królewską i otoczona łańcuchem Królewskiego Orderu Serafinów. U bocznic tarczy podtrzymujące ją dwa lwy złote o podwójnym ogonie, patrzące w tył, w koronach królewskich, z językami, zębami i pazurami czerwonymi, u podstawy tarczy postument złoty. Całość okryta płaszczem purpurowym, podwiązanym sznurami złotymi z chwostami, zwieńczony koroną królewską[4][5].
Herb może występować również w wariantach bez płaszcza heraldycznego, postumentu, trzymaczy i insygniów orderowych[4][5].
W polu niebieskim trzy korony otwarte, złote w układzie 2 i 1. Całość zwieńczona koroną królewską[6][7].
Herb może występować w wariantach, gdy tarcza otoczona jest insygniami orderu Serafinów, jak również bez korony królewskiej i tarczy herbowej, w postaci samego godła[6][7].
Na wielki herb Szwecji składają się następujące elementy:
Historia herbu Szwecji sięga XIII wieku. Początkowo były to osobiste symbole władców. Pierwszym znanym wizerunkiem herbu króla Szwecji jest przedstawiająca trzy pasy tarcza Knuta Długiego. Na pieczęci Waldemara Birgerssona z 1252 roku widnieje wizerunek trzech lampartów w koronach. Kolejni przedstawiciele z dynastii Folkungów zaczęli pieczętować się swoim rodowym herbem, który zaczął stawać się pierwszym herbem państwowym[8]. Aż do 1982 roku uważano, iż wizerunek trzech koron pojawił się w 1364 roku na pieczęci Albrechta Meklemburskiego i był on jedynie symbolem władzy królewskiej, a dopiero potem stał się symbolem państwowym[2]. Dopiero odkrycie w 1982 fryzu w Awinionie pochodzącego z 1336 roku, upamiętniającego zjazd europejskich władców, w którym uczestniczył Magnus Eriksson potwierdził, przypuszczenia, iż trzy korony używane były jeszcze za panowania Folkungów[2][7]. Najprawdopodobniejszą i obecnie oficjalną genezą pochodzenia trzech koron w heraldyce szwedzkiej było używanie przez króla Magnusa Erikssona potrójnego tytułu królewskiego jako króla Szwecji[uwaga 1], Norwegii[uwaga 2] i Skanii[uwaga 3][2][7]. Trzy korony jako symbol Szwecji używane były za panowania Albrechta Meklemburskiego[8]. Po jego zdetronizowaniu w 1436 roku Rada królewska wprowadziła własną Wielką Pieczęć Królestwa przedstawiającą Świętego Eryka trzymającego herb przedstawiający Trzy Korony, jako symbol Szwecji[8]. Za początek wielkiego herbu Szwecji uznaje się herb Karola Knutssona przedstawiający tarczę z krzyżem w polu 1 i 4 Trzy Korony, w polu 2 i 3 herb Folkungów z dynastyczną tarczą sercową[7]. W heraldyce władców Szwecji tarcza czwórdzielna w krzyż wykorzystywana była wcześniej, przez króla Albrechta, jak również Eryka Pomorskiego jednak to układ wprowadzony przez Karola Knutssona stał się formą wzorcową wykorzystywaną do dnia dzisiejszego. W wyniku kolejnych zmian dynastycznych, jak również w czasach unii personalnych z Norwegią i Danią herb ulegał modyfikacjom i przekształceniom.
Gdy w 1814 roku Norwegia została połączona ze Szwecją unią personalną nastała potrzeba zmiany herbu. Karol XIII przyjął wówczas tarczę w rosochę (trójpolową podzieloną złotym krzyżem w kształcie litery Y z ramionami rozszerzającymi się na końcach) z tarczą sercową. W polu górnym umieszczone były szwedzkie trzy korony, w polu prawym herb Norwegii, w polu lewym herb Folkungów. Tarcza sercowa, przedstawiająca herb dynastii Oldenburgów, była czterodzielna w krzyż skośny z kolejną tarczą sercową czwórdzielną w krzyż. W polu górnym herb Szlezwiku, w polu prawym Holsztynu, w polu lewym Sztormarnu, w polu dolnym Dithmarschen. W polach 1 i 4 tarczy sercowej herb Oldenburgów, w polach 2 i 3 hrabstwa Delmenhorst. Gdy w 1818 roku królem został Karol XIV Jan rodowa tarcza Oldenburgów zastąpiła tarcza przyjęta przez niego jeszcze jako następca tronu przedstawiająca w polu prawym herb Wazów, a w polu prawym herb Bernadotte jako księcia Pontecorvo z nadania Napoleona. Jego syn i następca Oskar I dokonał zmiany podziału tarczy od tej pory herb był dwudzielny w słup, a pole prawe dodatkowo dwudzielne w pas. Zastąpił też orła napoleońskiego czarnym krukiem, nad którym umieścił gwiazdy układające się w wielki wóz. W 1885 roku Oskar II przywrócił w miejsce kruka orła napoleońskiego, pozostawiając jednak go koloru czarnego, jak również dodał drugą koronę królewską na tarczy herbowej podkreślając niezależność Norwegii. W 1905 roku w wyniku zerwania unii pomiędzy Norwegią a Szwecją, Oskar II powrócił do czterodzielnej tarczy herbowej z trzema koronami w polach 1 i 4 oraz herbem Folkungów w 2 i 3. 15 maja 1908 roku po raz pierwszy uchwalono ustawę prawnie sankcjonującą herb państwowy wprowadzającą oficjalny podział na herb wielki i mały oraz szczegółowo opisującą wygląd i jego elementy. Ustawa weszła w życie 1 stycznia 1909 roku[1]. Aż do 1982 roku herb w formie wielkiej umieszczany był na płaszczu czerwonym i otaczany był wszystkimi herbami królewskimi, chodź ustawa z 1908 roku wspominała jedynie o insygniach orderu Serafinów, to nie zakazywał innych oznak. Nowa konstytucja z 1975 roku zawieszająca odznaczenia oraz wprowadzenie nowej ustawy o herbie w 1982 roku spowodowały zaprzestania umieszczania insygniów pozostałych orderów, jak również zmieniły kolor płaszcza na purpurowy.
.png)
.svg)
.svg)
_vapen_(i_rikssigillet_1448).png)
Na mocy ustawy z 1970 roku herb Królestwa Szwecji jest chroniony prawem[9]. Herb wielki jest symbolem państwa i osobistym herbem króla, który może upoważnić innych członków rodziny królewskiej do posługiwania się nim w zmienionej, osobistej wersji[3]. Mały herb będący symbolem władzy państwowej używany jest przez króla, parlament, administrację i wojsko. Rząd może również udzielić zezwolenie na posługiwanie się nim innym podmiotom, po zasięgnięciu pozytywnej opinii komisji heraldycznej[6].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
