Herb Bytomia

Herb Bytomia – jeden z symboli Bytomia^[1], podstawowy w promocji miasta^[2].

Herb Bytomia

Typ herbu	miejski
Projektant	Emil Döppler (na podstawie dawnej pieczęci)
Pierwsza wzmianka	XIV wiek (pieczęć ławników)
Wprowadzony	1886 r.

Wygląd i symbolika

Tarcza herbu jest dwudzielna w słup^[3]. Po heraldycznie prawej stronie, na srebrnym polu, został przedstawiony górnik (gwarek^[4]), skierowany w prawo, w czarnym stroju^[5], z czarnym kilofem, którym kruszy czarną skałę^[6]. Jest to nawiązanie do górniczego profilu gospodarki miasta, od czasów średniowiecznych wydobywano w nim rudę ołowiu i srebra^[3].

Po lewej stronie herbu widnieje połowa złotego^[5] orła^[7] z herbu Piastów górnośląskich zwróconego w lewo^[8] na błękitnym polu^[5]. Kolory precyzuje Załącznik nr 2 do Statusu Miasta^[1].

Herb Bytomia jest według praw heraldyki herbem nadwyrężonym, tzn. półorzeł jest zwrócony w lewą stronę heraldyczną (jest ona mniej zaszczytna)^[9].

Historia

Pieczęć ławników^[10] z herbem zbliżonym do obecnego pochodzi z 1. połowy XIV wieku^[11]. Tłok ten był w użyciu przeszło 300 lat^[12]. Znana jest również pieczęć Bytomia z około 2. połowy XV wieku, gdzie na gotyckiej tarczy widnieje sam orzeł zwrócony w prawo^[13]; zdaniem H. Saurmy, usunięcie gwarka z herbu mogło być związane z upadkiem górnictwa kruszcowego w rejonie Bytomia^[4], według innej teorii wizerunek całego orła mógł wiązać się z pragnieniem zjednoczenia i chęcią powrotu do czasów dawnego dobrobytu mieszkańców za panowania Piastów bytomskich^[14].

W Meyers Konversations-Lexikon z końca XIX wieku widnieje jeszcze inny herb Bytomia – przedstawiał czarnego orła zwróconego w prawo, pod którym znajdował się sierp^[15].

W 1886 roku na wniosek rajcy Machy rada miejska przyjęła projekt zmiany herbu Bytomia. Emil Döppler z Berlina zaprojektował nową wersję herbu w oparciu o dawną pieczęć ławniczą^[5].

W przeszłości herb Bytomia był udostajniany poprzez dodanie do niego korony muralis i postaci gryfów jako trzymaczy. W takiej formie był stosowany na dokumentach urzędowych, pocztówkach i przedmiotach codziennego użytku (np. kufle)^{[potrzebny przypis]}. Obecnie udostojniony herb nie funkcjonuje w oficjalnym użyciu.

• 
  Herb sprzed 1886 roku
• 
  Historycznie używany wielki herb Bytomia
• 
  Przedwojenny herb Bytomia, używany do 1945 roku
• 
  Herb Bytomia na ścianie fasady willi Georga Brüninga w Bytomiu, powyżej corona muralis
• 
  Herb Bytomia na ścianie fasady budynku IV liceum ogólnokształcącego w Bytomiu, powyżej corona muralis (2018)
• 
  Herb Bytomia na witrażu nad wejściem do zabytkowego budynku Urzędu Miejskiego w Bytomiu (2018)
• 
  Herb Bytomia, fasada kamienicy, Rynek 24 w Bytomiu (2020)