Hasan Bughra-chan

Hasan Bughra-chan (właściwie: Abu Musa Hasan (albo Harun) Ibn Sulajman Bughra-chan. Używał on także tytułów Szihab ad-Daula oraz Zahir ad-Da'wa) (? - zm. 992) – chan z dynastii Karachanidów, który zapoczątkował ich inwazję na terytoria Samanidów^[1].

Był on wnukiem Satuk Bughra-chana (zm. 955) – pierwszego Karachanidy, który przyjął islam. W roku 990 Hasan Bughra-chan zajął należący do Samanidów Isfidżab, a w roku 991/992 Ferganę. W roku następnym został zaproszony w samo centrum ziem Samanidów przez niezadowolonych z ich prób centralizacji lokalnych dehkanów oraz dowódcę wojsk w Chorasanie, Abu Alego Simdżuriego. Ten ostatni zawarł z nim sekretny układ, przewidujący podział posiadłości Samanidów – Simdżuri miał zagarnąć Chorasan, zaś Hasan Bughra-chan Mawarannahr^[1][2]. Kiedy Bughra-chan zaatakował, Abu Ali Simdżuri pozostał ze swymi wojskami w Chorasanie, a wysłany przeciwko niemu Faʾik – dowódca wojsk emira Nuha Ibn Mansura (976-997), działając w porozumieniu z Simdżurim, przeszedł na stronę Karachanidów. W tej sytuacji Bughra-chan zajął stolicę Samanidów Bucharę, właściwie nie napotykając oporu. Nuh Ibn Mansur uciekł do Amolu^[3]. Ten sukces został uczczony przez wypuszczenie pierwszych znanych nam karachanidzkich monet, z imieniem Bughra-chana, oraz przyjęciem honorowych tytułów utrzymanych w tradycji muzułmańskiej. Wkrótce jednak Hasan Bughra-chan zachorował i ewakuował Bucharę. Marionetkowy samanidzki książę, którego popierał – Abd al-Aziz Ibn Nasr, musiał także opuścić miasto w obliczu triumfalnego powrotu Nuha Ibn Mansura. Hasan Bughra-chan dotarł do Samarkandy, następnie zaś udał się do Kaszgaru, w drodze do niego jednak zmarł. Samanidzi odzyskali Bucharę wraz z centralnymi regionami Mawarannahru. Hasan Bughra-chan uważany jest za protoplastę rodu Hasanidów, drugiej obok Alidów – potomków jego kuzyna Alego Ibn Musy (zm. 998) – najważniejszej gałęzi Karachanidów^[1][4].

Przypisy

1. C. Edmund Bosworth: BOḠRĀ KHAN. Encyclopaedia Iranica. [dostęp 2010-05-02]. (ang.).
2. E.A. Davidovich: The Karakhanids. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999, s. 121. ISBN 81-208-1409-6.
3. Bobodżan Gafurow: Dzieje i kultura ludów Azji Centralnej. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1978, s. 364.
4. E.A. Davidovich: The Karakhanids. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999, s. 121 - 122. ISBN 81-208-1409-6.; Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003, s. 160. ISBN 83-88938-32-0.

Bibliografia

• E.A. Davidovich: The Karakhanids. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999. ISBN 81-208-1409-6. Brak numerów stron w książce Podgląd ograniczony
• Bobodżan Gafurow: Dzieje i kultura ludów Azji Centralnej. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1978. Brak numerów stron w książce
• Jerzy Hauziński: Irańskie intermezzo. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 83-7441-970-3. Brak numerów stron w książce
• Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003. ISBN 83-88938-32-0. Brak numerów stron w książce