Handel narkotykami

Handel narkotykami – sformułowanie to jest pojęciem potocznym. W języku prawniczym używa się określenia nielegalny obrót nielegalnymi środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, zwanymi potocznie narkotykami.

Mapa CIA międzynarodowych nielegalnych połączeń narkotykowych (2009)

Główne kraje produkujące heroinę na świecie (zaznaczone na czerwono)

Trasy lotnicze handlu narkotykami monitorowane przez Dowództwo Południa Stanów Zjednoczonych

Sprzedaż kokainy. Berlin 1929.

Zasady i restrykcje nielegalnego obrotu narkotykami w większości państw określa prawo wewnętrzne danego państwa, z reguły (w krajach wysoko rozwiniętych) zwalczając ten proceder. Obecnie obrót narkotykami w większości państw jest niemal całkowicie zabroniony, z pominięciem wyszczególnionych zarejestrowanych środków farmaceutycznych, których sprzedaż jest kontrolowana.

W Polsce zagadnienia obrotu narkotykami szczegółowo reguluje Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, definiująca pojęcia środków odurzających i substancji psychotropowych oraz czynności związanych z ich wytwarzaniem i rozprowadzaniem, a także sankcji karnych za naruszenia ustawowych zakazów.

Historia

Produkcja i handel narkotykami towarzyszyły społeczeństwom od lat. Już we wczesnych stadiach rozwoju kulturowego, pojawiały się społeczne restrykcje dotyczące korzystania ze środków odurzających. W plemionach używać ich mogli jedynie szamani („medycy”), wojowie lub cierpiący (w celach leczniczych). Narkotyki rozprzestrzeniały się po świecie wraz z rozwojem kupiectwa – stały się elementem handlowym i sprzedawane były m.in. jako magiczne zioła czy przyprawy. Jednak jako środki uzależniające, w działaniu rozluźniające, po jego ustaniu powodowały narastanie napięć, m.in. napięć społecznych, powstawania licznych patologii i w związku z tym powstanie rozbudowanej przestępczości narkotykowej, której celem było zapewnienie stałego dostęp do środków lub zysków z jego handlu. Handel narkotykami stał się więc obszarem sporów, na tyle groźnych i tragicznych, że powodujących konflikty zbrojne (wojny w których jedyną wartością był narkotyk) – przykładem mogą być słynne wojny opiumowe w XIX w. Chinach.

W XX wieku, w obliczu dynamicznych postępów w dziedzinie chemii i farmaceutyki i wynalezienia nowych, silnych środków psychotropowych (heroina, amfetamina), konieczne stało się prawne uregulowanie produkcji i obrotu tymi substancjami. W tym czasie obserwowano także wzrost popularności narkotyków pochodzenia naturalnego, jak np. opium i marihuana.

Traktat wersalski w art. 23 c) powierzał Lidze Narodów ogólny nadzór nad porozumieniami w sprawie handlu kobietami i dziećmi, handlu opium i innymi szkodliwymi środkami.

Efektem prób uregulowania obrotu narkotykami są międzynarodowe konwencje o kontroli narkotyków przyjęte w Hadze z 23 stycznia 1912^[1] czy w Genewie z 11 lutego^[2] i 19 lutego 1925^[3], 13 lipca 1931^[4], 26 czerwca 1936^[5] oraz w Bangkoku 27 listopada 1931 roku^[6].

W 1946 konwencje te zostały zaktualizowane^[7]. Uprawnienia Komitetu Higieny Ligi Narodów przejęła WHO, Sekretarza Ligi Sekretarz generalny ONZ, Rady Ligi Rada Gospodarcza i Społeczna ONZ, STSM zaś MTS.

Z inicjatywy ONZ w roku 1961 podpisane zostały jednolita konwencja o środkach odurzających, Konwencja o substancjach psychotropowych w 1971 i konwencja o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi w 1988, którą Rząd Polski ratyfikował w 1994. W sprawach handlu narkotykami ONZ powołało kilka komisji, w tym INCB i UNODC.

Pomimo powszechnych zakazów dotyczących posiadania narkotyków, przez wiele lat nie zlikwidowano ani nie zmniejszono popytu na substancje odurzające. Nielegalną produkcją i handlem zajęły się zorganizowane grupy przestępcze, a ogromne ilości pieniędzy pochodzące z obrotu narkotykami są jednym z podstawowych źródeł finansowania organizacji o charakterze terrorystycznym.

Obecnie coraz częściej w debacie publicznej można usłyszeć głosy nawołujące do rewizji obowiązującego prawa tak, by część zysku z handlu narkotykami, w postaci podatków mogła trafiać w ręce legalnych rządów.

Zobacz też

• Korupcja
• Przestępczość zorganizowana
• Złoty Trójkąt

Przypisy

1. Międzynarodowa konwencja opiumowa podpisana w Hadze 23 stycznia 1912 (Dz.U. z 1923 r. nr 9, poz. 55)
2. Agreement concerning the Suppression of the Manufacture of, Internal Trade in, and Use of, Prepared Opium, Geneva, 11 February 1925
3. Konwencja międzynarodowa dotycząca opjum podpisana w Genewie 19 lutego 1925 (Dz.U. z 1927 r. nr 108, poz. 920)
4. Konwencja o ograniczeniu fabrykacji i o uregulowaniu podziału środków odurzających oraz protokół podpisania, podpisane w Genewie 13 lipca 1931 (Dz.U. z 1934 r. nr 12, poz. 97)
5. Convention of 1936 for the Suppression of the Illicit Traffic in Dangerous Drugs, Geneva, 26 June 1936
6. Agreement concerning the Suppression of Opium Smoking, Bangkok, 27 November 1931
7. Protokół zmieniający Umowy, Konwencje i Protokoły o środkach odurzających, zawarte w Hadze 23 stycznia 1912 r., w Genewie 11 lutego 1925 r., 19 lutego 1925 r. i 13 lipca 1931 r., w Bangkoku 27 listopada 1931 r. i w Genewie 26 czerwca 1936 r. podpisany w Lake Success dnia 11 grudnia 1946 r. (Dz.U. 1952 r. Nr 9 poz. 50)

Linki zewnętrzne

• Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii (pol.)
• Problemy związane z narkomanią w prawie międzynarodowym. biurose.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-23)].
• Konwencje Międzynarodowej Kontroli Narkotyków ONZ. unodc.un.or.th. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-02)]. (ang.)
• Sprawozdanie roczne 2004: Stan problemu narkotykowego w UE i Norwegii. ar2004.emcdda.europa.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-17)]. (pol.)
• Sprawozdanie roczne 2005: Stan problemu narkotykowego w UE i Norwegii. ar2005.emcdda.europa.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-17)]. (pol.)
• Serwis informacyjny o przestępczości zorganizowanej (pol.)
• ENCOD – Europejska koalicja na rzecz sprawiedliwej i efektywnej polityki narkotykowej (ang.) – jedna z największych organizacji nawołujących do reformy prawa dotyczącego narkotyków.

Kontrola autorytatywna (czarny rynek):

• LCCN: sh88000332
• GND: 4139162-7
• NKC: ph123546
• J9U: 987007546354805171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/drug-trade
• Catalana: 0240554