Halibut atlantycki

Halibut atlantycki^[3], halibut biały^[4], kulbak biały^[4], kulbak^[5] (Hippoglossus hippoglossus) – gatunek morskiej ryby z rodziny flądrowatych (Pleuronectidae). Jest największym przedstawicielem tej rodziny.

Złowiony okaz

Halibut atlantycki

Hippoglossus hippoglossus[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	flądrokształtne
Rodzina	flądrowate
Rodzaj	Hippoglossus
Gatunek	halibut atlantycki
Synonimy
Hippoglossus americanus Gill, 1864 Hippoglossus gigas Swainson, 1839 Hippoglossus linnei Malm, 1877 Hippoglossus maximus Gottsche, 1965 Hippoglossus vulgaris Fleming 1828 Pleuronectes hippoglossus Linnaeus, 1758
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
zagrożony

Występowanie

Północna część Atlantyku w rejonie okołoarktycznym, od wybrzeży Kanady i Grenlandii na północy, poprzez strefę północnego obszaru Morza Północnego po Morze Białe, oraz do północnych obszarów Zatoki Biskajskiej. Sporadycznie spotykany w rejonie Morza Bałtyckiego.

Charakterystyka

Budowa ciała asymetryczna. Ciało owalnie wydłużone i mięsiste. Szarobrązowe lub oliwkowoszare, natomiast od strony spodniej barwa ciała jest biała. Łuski małe o gładkiej powierzchni. Otwór gębowy duży, sięgający aż do wysokości środka oka. Płetwa grzbietowa długa, zaczyna się nad górnym okiem, zaopatrzona w ponad 100 promieni miękkich. Ryba osiąga ponad 3,5 m długości przy masie sięgającej do 300 kg.

Tryb życia

Prowadzi przydenny tryb życia odpoczywając na prawym boku. Przebywa na głębokości do 2500 m. z rzadka zapuszczając się w wyższe partie wody (poniżej 50 m). Najchętniej żyje w zimnych wodach, do 8 °C o dużym zasoleniu.

Odżywianie

Głównym pokarmem jakim halibuty się odżywiają są małe ryby, ponadto inne zwierzęta związane ze środowiskiem występującym w bentosie, głównie głowonogi, skorupiaki (kraby, homary) i mięczaki (małże).

Halibut biały sam także jest elementem łańcucha pokarmowego drapieżnych ssaków, np. morsów.

Rozród

Tarło odbywa w okresie zimowym i wczesnej wiosny (grudzień-kwiecień). W tym czasie składa jaja w wodach pelagialnych, które swobodnie w niej się unoszą. Liczba jaj dochodzi do 3,5 miliona sztuk. Ikra duża, o 3–4 mm średnicy. Młode w pierwszym okresie (do 4 lat) są całkowicie białe i przebywają na głębokości dochodzącej do 100 m.

Gatunkiem pokrewnym halibuta białego jest halibut czarny (Reinhardtius hippoglossoides).

Znaczenie gospodarcze i wartości odżywcze

Halibut atlantycki był uważany za ważną i cenną rybę w rybołówstwie. Znaczny spadek jego populacji spowodował, że jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem.

Ilość aminokwasów w 100 g[6] Nazwa Ilość w mg Izoleucyna 1175 Leucyna 1794 Lizyna 1443 Metionina 740 Cystyna 222 Fenyloalanina 629 Tyrozyna 629 Treonina 916 Tryptofan 240 Walina 1202 Arginina 1267 Histydyna 444 Alanina 1637 Kwas asparaginowy 1989 Kwas glutaminowy 2784 Glicyna 1067 Prolina 749 Seryna 1175

Wartość odżywcza Halibut atlantycki świeży (100 g) Wartość energetyczna 412 kJ (98 kcal) Białka 20,1 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 44% 44% 44% 44% M 36% 36% 36% 36% Węglowodany 0,0 g Tłuszcze 1,9 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,29 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,37 g Wielonienasycone 0,67 g omega-3 0,61 g α-Linolenowy (ALA) 0,03 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% M 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% omega-6 0,06 g Linolowy (LA) 0,02 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Woda 76,7 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 2,8% 2,8% M 2,1% 2,1% 2,1% 2,1% Witaminy Tiamina (B1) 0,078 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,1% 7,1% 7,1% 7,1% M 6,5% 6,5% 6,5% 6,5% Ryboflawina (B2) 0,07 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,4% 6,4% 6,4% 6,4% M 5,4% 5,4% 5,4% 5,4% Niacyna (B3) 5,9 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 42% 42% 42% 42% M 37% 37% 37% 37% Witamina B6 0,42 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 32% 32% 28% 28% M 32% 32% 25% 25% Foliany 0,012 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,0% 3,0% 3,0% 3,0% M 3,0% 3,0% 3,0% 3,0% Kobalamina (B12) 0,001 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 42% 42% 42% 42% M 42% 42% 42% 42% Witamina A 0,032 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,6% 4,6% 4,6% 4,6% M 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% Witamina D 0,005 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 33% 33% 33% 25% M 33% 33% 33% 25% Witamina E 0,85 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,7% 5,7% 5,7% 5,7% M 5,7% 5,7% 5,7% 5,7% Makroelementy Fosfor 202 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 29% 29% 29% 29% M 29% 29% 29% 29% Wapń 14 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,4% 1,4% 1,2% 1,2% M 1,4% 1,4% 1,4% 1,2% Magnez 28 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,0% 8,8% 8,8% 8,8% M 7,0% 6,7% 6,7% 6,7% Potas 446 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,5% 9,5% 9,5% 9,5% M 9,5% 9,5% 9,5% 9,5% Sód 67 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,5% 4,5% 5,2% 5,6% M 4,5% 4,5% 5,2% 5,6% Mikroelementy Jod 0,052 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 35% 35% 35% 35% M 35% 35% 35% 35% Żelazo 0,5 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 6,3% 6,3% M 6,3% 6,3% 6,3% 6,3% Miedź 0,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 22% 22% 22% 22% M 22% 22% 22% 22% Cynk 0,4 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% M 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% Mangan 0,01 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% M 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% Dane liczbowe na podstawie: [6] Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[7]

Przypisy

1. Hippoglossus hippoglossus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
2. Hippoglossus hippoglossus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
3. Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny. Brak numerów stron w książce
4. Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7. Brak numerów stron w książce
5. Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-306-2. Brak numerów stron w książce
6. Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 252. ISBN 978-83-200-5311-1.
7. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.). Brak numerów stron w książce

Bibliografia

• FritzF. Terofal FritzF., ClausC. Militz ClausC., Ryby morskie, HenrykH. Garbarczyk (tłum.), EligiuszE. Nowakowski (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 198, ISBN 83-7129-306-2, OCLC 830127003.
• Strona poświęcona halibutowi białemu

Linki zewnętrzne

• Opis w FishBase

Kontrola autorytatywna (takson):

• J9U: 987007295055605171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: animal/Atlantic-halibut
• SNL: kveite
• DSDE: helleflynder

Identyfikatory zewnętrzne:

• EUNIS: 124252
• GBIF: 2409218
• identyfikator iNaturalist: 82349
• ITIS: 172933
• NCBI: 8267
• CoL: 3M25Y