Gwiazdozbiór Sieci

Sieć (łac. Reticulum, dop. Reticuli, skrót Ret) – mały, 82. co do wielkości gwiazdozbiór nieba południowego, położony niedaleko Wielkiego Obłoku Magellana, zaproponowany w 1624 roku przez niemieckiego astronoma Jakoba Bartscha jako Romb, zmieniony w 1752 roku przez francuskiego astronoma, kartografa i duchownego Nicolasa Louisa de Lacaille’a na Sieć Rombową. Wyobraża umieszczoną w okularze teleskopu sieć służącą do dokładnych pomiarów odległości kątowych ciał niebieskich. W Polsce niewidoczny. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem: około 15^[2].

Sieć

Nazwa łacińska	Reticulum
Dopełniacz łaciński	Reticuli
Skrót nazwy łacińskiej	Ret
Dane obserwacyjne (J2000)
Rektascensja	4 h
Deklinacja	-60°
Charakterystyka
Powierzchnia	114 stopni kw.
Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 3	0
Najjaśniejsza gwiazda	α Ret (3,33m)
Gwiazdozbiory sąsiadujące	Zegar Wąż Wodny Złota Ryba
Widoczny na szerokościach geograficznych pomiędzy 90° S a 20[1]° N.

Mity i legendy

Starożytni astronomowie nie znali Sieci. Lacaille utworzył konstelację podczas pobytu w obserwatorium na Przylądku Dobrej Nadziei w latach 1751-1752. Interpretację astronoma mógł wyprzedzić Isaac Habrecht II ze Strasburga, który narysował w zbliżonym miejscu konstelację Rhombus (Romb); prawdopodobnie sięgała ona jednak gwiazd dzisiejszego Węża Wodnego. Sieć ma przedstawiać, jak inne pomysły, narzędzie lub przyrząd używane do badań, w tym przypadku celownik do mierzenia pozycji gwiazd^[1]. Wyobraża siatkę w okularze używanego przez niego teleskopu. Siatka była wykonana z jedwabnych nici i miała kształt rombu, tak jak opisywany gwiazdozbiór^[3].

Konstelacja Lacaille’a nie spodobała się wszystkim astronomom. W 1810 roku William Croswell próbował zastąpić Sieć popiersiem Krzysztofa Kolumba (łac. Marmor Sculptile), jednak nikt inny nie przyjął tego pomysłu. Alexander Jamieson w 1822 roku zastąpił ją zegarem słonecznym (łac. Solarium), ta propozycja pojawiła się jednak jeszcze tylko w jednym atlasie i również została zapomniana^[4][5].

Gwiazdy Sieci

Podstawowe gwiazdy Sieci są blade i tworzą mały wyraźny asteryzm w kształcie latawca na zachód od Wielkiego Obłoku Magellana.

• α Ret jest żółtym olbrzymem klasy G położonym w odległości 163 lat świetlnych od Słońca, około 3,5 razy masywniejszy i 240 razy jaśniejszy od Słońca. Ma niedużego towarzysza, czerwonego karła, klasy M, który krąży wokół alfy po orbicie z okresem co najmniej 60 000 lat^[1].
• β Ret – gwiazda potrójna odległa o 100 lat świetlnych.
• ε Ret – gwiazda podwójna odległa o 59 lat świetlnych, składnik A posiada planetę HD 27442 b.
• ζ Ret – żółta gwiazda podwójna, jej składniki można rozdzielić już przez lornetkę. To szeroka para niemal identycznych żółtych gwiazd ciągu głównego, podobnych do Słońca. Położone w odległości około 39 lat świetlnych. Widoczne gołym okiem lub przez lornetkę^[3]. Układ jest znany entuzjastom UFO – w latach 60. XX wieku gwiazda zyskała sławę, gdy Betty i Barney Hill oznajmili, że zostali uprowadzeni przez obcych. Betty narysowała mapę nieba by pokazać, skąd pochodzili obcy. Badaczka UFO i astronomka amatorka Marjorie Fish po zbadaniu mapy stwierdziła po kilku latach, że pokazuje ona na Zetę Sieci. Od tego czasu pojawiło się wiele doniesień o UFO i obcych z tego układu, lecz bez żadnych dowodów^[1].

Interesujące obiekty

Sieć leży daleko od Drogi Mlecznej, więc nie jest szczególnie interesująca, poza kilkoma galaktykami, dla obserwatorów amatorów.

• W gwiazdozbiorze Sieci znajduje się galaktyka spiralna z poprzeczką NGC 1313. Znajduje się względnie blisko Ziemi około 15 mln lat świetlnych. W dobrych warunkach do zobaczenia w 10-centymetrowym teleskopie. w 20-centymetrowym ma całkiem długie blade, lekko postrzępione halo z nieco jaśniejszym rdzeniem^[1].
• Łatwo znaleźć galaktykę spiralną NGC 1559, która leży na południowy wschód od alfy Sieci. 20-centymetrowy teleskop pozwala zobaczyć dość jasną galaktykę w kształcie wrzeciona z nieco jaśniejszym centrum^[1].

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Gwiazdozbiór Sieci

• lista gwiazd w gwiazdozbiorze Sieci
• lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach

Przypisy

1. Praca zbiorowa: KOSMOS. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 440-441. ISBN 978-83-7670-323-7.
2. Jan Desselberger, Jacek Szczepanik: Tablice astronomiczne z przewodnikiem po gwiazdozbiorach.. Bielsko-Biała: PPU „PARK” Sp. z o.o., 2002, s. 164-165. ISBN 83-7266-156-1.
3. Ian Ridpath: Gwiazdy i planety. Przewodnik Collinsa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 218. ISBN 978-83-7073-928-7.
4. John C. Barentine: Uncharted Constellations: Asterisms, Single-Source and Rebrands. Springer, 2016, s. 141. ISBN 978-3-319-27619-9.
5. Shane Horvatin: Solarium. the Sundial. MiChigan State University. [dostęp 2017-09-03]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Gwiazdozbiór Sieci w serwisie Constellation Guide (ang.)

Encyklopedie internetowe (gwiazdozbiór):

• Britannica: place/Reticulum-constellation
• SNL: Nettet
• DSDE: Nettet