Grupy krwi – zestawy antygenów obecnych na powierzchni krwinek czerwonych i innych komórek krwi. W zależności od układu grupowego brane są pod uwagę różne zestawy antygenów. Niezgodność w obrębie układu grupowego wiąże się z reakcją odpornościową organizmu, polegającą na wytworzeniu przeciwciał skierowanych przeciwko nieprawidłowym antygenom, obecnym na erytrocytach. W ramach tego samego gatunku może istnieć wiele układów grupowych krwinek czerwonych. Zachowanie zasad zgodności w obrębie układów grupowych krwi jest istotne podczas transfuzji krwi, przeszczepiania narządów, a także w ciąży dla uniknięcia choroby hemolitycznej.
Układy grupowe krwi człowieka
Ze względu na występowanie na erytrocytach swoistych antygenów wyróżnia się kilka układów grupowych. U człowieka do roku 2014 opisano trzydzieści pięć układów grupowych krwi[1]. Największe znaczenie z punktu widzenia praktyki medycznej mają[2]:
- układ AB0,
- układ Rh – antygeny C, c, D[uwaga 1], E, e,
- układ Kell – antygen K, k.
Ponadto wyróżnia się następujące układy grupowe:
| Układ[3] | Symbol[3] | Rodzaj antygenu |
Liczba antygenów[3] |
Nazwa genu[3] | Lokalizacja genu na chromosomie[3] |
|---|---|---|---|---|---|
| AB0 | AB0 | polisacharydy[4] | 4 | AB0 | 9 |
| Rh | Rh | białka D[uwaga 1], c, C, E, e[4] | 49 | RHD, RHCE | 1 |
| MNS | MNS | sjaloglikoproteiny[5] | 43 | GYPA, GYPB, GYPE | 4 |
| P | P1 | – | 1 | P1 | 22 |
| Kell | KEL | glikoproteiny o charakterze endopeptydaz[5] | 28 | KEL | 7 |
| Lutheran | LU | glikoproteiny[5] | 21 | LU/BCAM | 19 |
| Lewis | LE | polisacharydy[5] | 6 | FUT3 | 19 |
| Duffy | FY | glikoproteiny[5] | 6 | DARC | 1 |
| Kidd | JK | – | 3 | SLC14A1 | 18 |
| Diego | DI | – | 21 | SLC4A1 | 17 |
| Yt | YT | – | 2 | ACHE | 7 |
| Xg | XG | – | 1 | XG | X |
| Scianna | S.C. | – | 5 | ERMAP | 1 |
| Dombrock | DO | – | 5 | ART4/DO | 12 |
| Colton | CO | – | 3 | AQP1 | 7 |
| Landsteiner-Wiener | LW | – | 3 | ICAM4 | 19 |
| Chido-Rodgers | CH/RG | – | 9 | C4A, C4B | 6 |
| Hh | H | – | 1 | FUT1 | 19 |
| Kx | XK | – | 1 | XK | X |
| Gerbich | GE | – | 8 | GYPC | 2 |
| Cromer | CROM | – | 13 | DAF | 1 |
| Knops | KN | – | 8 | CR1 | 1 |
| Indian | IN | – | 2 | CD44 | 11 |
| Ok | OK | – | 1 | BSG | 19 |
| Raph | MER2 | – | 1 | CD151 | 11 |
| JMH | JMH | – | 1 | SEMA7A | 15 |
| Ii | I | – | 1 | GCNT2 | 6 |
| Globoside | P | – | 1 | B3GALT3 | 3 |
| GIL | GIL | – | 1 | AQP3 | 9 |
| Langereis[6] | LAN[6] | białko ABCB6 (transporter porfiryn)[6] | ? | ABCB6[6] | 2[6] |
| Junior[6] | JR[6] | ABCG2 (transporter, bierze udział w tworzeniu bariery między środowiskiem a organizmem)[6] |
? | ABCG2[6] | 4[6] |
U innych zwierząt
Badania na krwi zwierzęcej wykazały, że wszystkie gatunki zwierząt mają podobną ilość antygenów, co człowiek. Jak dotąd nie wskazano jednak żadnej przyczyny występowania w świecie zwierząt tak dużej liczby złożonych układów grup krwi. Pewne znaczenie może mieć fakt, że niektóre choroby występują u ludzi z określoną grupą krwi częściej[7] (np. choroba wrzodowa dwunastnicy u osób z grupą krwi 0[8]), jednak różnice są na tyle niewielkie, że może nie mieć to żadnego wpływu na dobór naturalny[7].
Historia
Odkrycia grup krwi dokonał austriacki uczony Karl Landsteiner w 1901 roku[9]. Natomiast Ludwik Hirszfeld wraz z Emilem von Dungernem stworzył podstawy nauki o grupach krwi, wprowadzając ich oznaczenie symbolami A, B, AB, i 0, co następnie w 1928 roku przyjęto na całym świecie. Równocześnie pierwszy zajmował się dziedziczeniem zróżnicowania grupowego krwi, co wykorzystał do wykluczania niepewnego ojcostwa.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
