Gruczoł – struktura występująca u zwierząt wyspecjalizowana w wydzielaniu. Mogą być to pojedyncze komórki gruczołowe i wyodrębniony narząd[1][2].
Z wyjątkiem rdzenia nadnerczy i przedniej części przysadki, gruczoły zbudowane są z tkanki nabłonkowej. Wydzielina wytworzona przez gruczoł może być uwalniana do przestrzeni pozakomórkowej przez egzocytozę lub dzięki osmozie przechodzić bezpośrednio do płynów ustrojowych (krew, limfa).
Podziały gruczołów
Ze względu na wydzielaną substancję wyróżnia się[1]:
Ze względu na zasięg działania wyróżnia się:
- gruczoły egzokrynne (gruczoły wydzielania zewnętrznego),
- gruczoły endokrynne (gruczoły wydzielania wewnętrznego, gruczoły dokrewne, hemokrynowe),
- gruczoły parakrynowe (gruczoły wydzielające sekret do istoty międzykomórkowej skąd przedostaje się on do komórek w obrębie tej samej tkanki),
- gruczoły autokrynowe (gruczoły wydzielające sekret poza obręb własnej błony komórkowej i działające zwrotnie same na siebie),
- gruczoły jukstakrynowe (gruczoły wydzielające sekret bezpośrednio do sąsiednich komórek, z którymi jest połączona ich błona komórkowa).
Ze względu na sposób wydzielania wyróżnia się:
- gruczoły merokrynowe = gruczoły ekrynowe,
- gruczoły apokrynowe,
- gruczoły holokrynowe.
Komórki gruczołu mogą być położone w nabłonku pojedynczo, w przypadku gruczołów jednokomórkowych, lub w większych zespołach, w przypadku gruczołów wielokomórkowych. Wśród gruczołów wielokomórkowych rozróżnia się cewkowe, pęcherzykowe i cewkowo-pęcherzykowe[3].
Przykłady gruczołów u człowieka
Substancje mogą być wydzielane:
- na powierzchnię ciała:
- do przewodu pokarmowego
- do krwi (gruczoły wydzielania wewnętrznego, oznaczenia na rysunku obok)
- szyszynka (1)
- przysadka mózgowa (2)
- tarczyca (3)
- grasica (4)
- nadnercza (5)
- trzustka (6)
- jajniki (7)
- jądra (8)
- podwzgórze
- przytarczyce
Dodatkowe ryciny
Przekrój przez śliniankę podżuchwową kota.
Przekrój przez trzustkę psa.
Wypreparowanie gruczołu sutkowego w stadium laktacji.
Przekrój sutka.
Wydzielanie apokrynowe.
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
