Remove ads
Grand Tour – typ podróży w jaką wyruszali młodzi arystokraci i intelektualiści europejscy, w celu dokształcenia się, zdobycia wiedzy o świecie i kulturze, poszerzenia swych horyzontów myślowych a także wyrobienia u siebie gustu artystycznego i nabrania dobrych manier. Zwyczaj ten pochodzący z Anglii był szczególnie popularny w drugiej połowie XVII wieku i w ciągu całego wieku XVIII, a także nieco potem aż po lata kolejnictwa i masowego transportu (około 1830). Tzw. Gap year jest czasem uważany za kontynuację Grand Tour. Niemcy często używają określenia „Kavalierstour”.
Słowo Grand Tour pojawiło się po raz pierwszy w przewodniku An Italian Voyage autorstwa Richarda Lasselsa z roku 1698.
Remove ads
Początkowo celem głównym były zabytki, jakimi chlubiły się Rzym, Florencja, Padwa, Lukka czy Wenecja, od XVII wieku w „programie” zwiedzających były też Paryż, Wersal, Lyon i Genewa, później gdy również przemysł i rolnictwo były obiektem zainteresowania, a więc te kraje które w przemyśle przodowały Anglia czy Holandia. W drugiej połowie wieku XVIII ważne stały się też Niemcy i ich centra władzy takie jak Berlin, Wiedeń czy Drezno i kultury; Weimar, Jena, Getynga, Heidelberg, Lipsk i kąpieliska: Baden-Baden, Karlsbad i Marienbad (podobnie jak belgijskie Spa i Bath).
Jednym z pierwszych odbywających podróż edukacyjną po Europie był Thomas Coryat (1577–1617), który w 1608 wyruszył pieszo w podroż po Włoszech. Uważany za ojca Grand Tour, który w swej książce Curyat's Creduties wyznaczył itinerarium dla przyszłych podróżników, wraz z „obowiązkowymi stacjami”. Przewodnik An Account of Some of the Statues, Bas-Reliefs, Drawings, and Pictures in Italy (1722), napisali z myślą o miłośnikach włoskiego malarstwa malarze brytyjscy Jonathan Richardson Starszy (1665–1745) i jego syn Jonathan Richardson Młodszy (1694–1771).
Podróże, jakie odbywali Voltaire i Casanova, trudno uznać za typowe „Grand Tour”, ponieważ w podróż wyjechali nie z własnej woli.
Remove ads
Z podróży pozostawały wspomnienia, często utrwalane w postaci książkowej. Zwyczaj odbywania Grand Tour odcisnął swe piętno na kulturze północnej Europy. Z Włoch dotarł na północ za ich pośrednictwem klasycyzm. Już w latach 1716–1717 Johann Georg Pisendel był w Wenecji w towarzystwie księcia, który odbywał „Grand Tour”. Podczas gdy podróże do Włoch, jakie odbywali muzycy baroku, tacy jak Heinrich Schütz czy Georg Friedrich Händel (w 1705), były przedsiębrane w celach nauki od tamtejszych mistrzów, tak np. podróż, jaką odbył po Italii młody Wolfgang Amadeus Mozart (w latach 1769–1772) miała już typowe cechy „Grand Tour”.
Remove ads
Brytyjczycy
- Thomas Coryat (1608)
- John Milton (1638)
- Robert Spencer, 2. hrabia Sunderland
- Horace Walpole, 4. hrabia Orford i Thomas Gray (w latach 1739–1741)
- Laurence Sterne (w latach 1762–1766)
- James Boswell (w latach 1763–1765)
- Tobias Smollett
- Thomas Wroughton (1787)
- Francis Basset, 1. baron de Dunstanville
- Edward Gibbon
- Lord Byron (1811)
Niemcy
- Fryderyk II Wirtemberski-Neuenstadt (1630 i 1632)
- August II Mocny i Friedrich Vitzthum von Eckstädt (La Saxe Galante)
- Anton Egon von Fürstenberg (1671–1674)
- Johann Wolfgang von Goethe (w latach 1786–1788)
- Johann Gottfried Herder (w latach 1788–1789)
- Johann Gottfried Seume (od 1801)
- Hermann von Pückler-Muskau (w latach 1807–1810)
- Johann Daniel Jacobj (1821)
Austriacy
- Wolfgang Amadeus Mozart (w latach 1769–1772)
Francuzi
- Michel de Montaigne (w latach 1580–1581)
- Monteskiusz
- Jérôme Lalande (w latach 1765–1766)
Włosi
- Francesco Algarotti (1735-64)
Duńczycy
- Andreas Peter Bernstorff (przed 1755)
- Christian Ditlev Frederick, hrabia Reventlow i Johan Ludvig Reventlow (do 1770).
Polacy
Czesi
- Albrecht von Wallenstein (ok. 1600)
Rosjanie
- Piotr I Wielki (1697)
Remove ads
- Jeremy Black, Italy and the Grand Tour, Yale University Press, 2003.
- Jeremy Black, France and the Grand Tour, Palgrave, 2003.
- Jeremy Black, The British Abroad. The Grand Tour in the Eighteenth Century, Sutton, 2003.
- Elizabeth Bohls, Ian Duncan, (2005). Travel Writing 1700–1830 : An Anthology. Oxford University Press. ISBN 0-19-284051-7
- Attilio Brilli: Als Reisen eine Kunst war – Vom Beginn des modernen Tourismus: Die „Grand Tour“. Wagenbach, Berlin 2001, ISBN 3-8031-2274-0
- James Buzard (2002), „The Grand Tour and after (1660–1840)”, in The Cambridge Companion to Travel Writing. ISBN 0-521-78140-X
- Paul Fussell (1987), „The Eighteenth Century and the Grand Tour”, in The Norton Book of Travel, ISBN 0-393-02481-4
- Edward Chaney (1985), The Grand Tour and the Great Rebellion: Richard Lassels and 'The Voyage of Italy' in the seventeenth century(CIRVI, Geneva-Turin, 1985.
- Edward Chaney (2004), „Richard Lassels”: entry in the Oxford Dictionary of National Biography.
- Edward Chaney, The Evolution of the Grand Tour: Anglo-Italian Cultural Relations since the Renaissance (Frank Cass, London and Portland OR, 1998; revised edition 2000).
- Edward Chaney ed. (2003), The Evolution of English Collecting (Yale University Press, New Haven and London, 2003).
- Geoffrey Trease, The Grand Tour (Yale University Prewss) 1991.
- Christoph Henning: Reiselust – Touristen, Tourismus und Urlaubskultur. Suhrkamp, Frankfurt 1999, ISBN 3-518-39501-7
- Hans-Joachim Knebel: Die „Grand Tour“ des jungen Adeligen. In: Tourismus – Arbeitstexte für den Unterricht. Reclam, Stuttgart 1981, ISBN 3-15-009564-6
- Thomas Kuster, Das italienische Reisetagebuch Kaiser Franz I. von Österreich aus dem Jahr 1819. Eine kritische Edition. phil.Diss. Innsbruck 2004.
- Andrew Witon and Maria Bignamini, Grand Tour: The Lure of Italy in the Eighteenth-Century.
Remove ads
- The Grand Tour
- Grand Tour online at the Getty Museum
- "Grand Tour" an exhibition project of the Swedish artist Matts Leiderstam. grandtourexhibition.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-25)].
- Voyagers and Voyeurs - Travellers in 19th century France, an anthology
- Contemporary Grand Tour in Italy, Pictures and quotes
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads