Gorysz pagórkowy, g. pagórkowaty (Peucedanum oreoselinum (L.) Moench) – gatunek byliny z rodziny selerowatych. Występuje w Europie od Półwyspu Iberyjskiego po zachodnią Rosję z wyłączeniem północnej i południowej części kontynentu[3]. W Polsce jest rozpowszechniony na niżu i rzadki w niższych położeniach górskich, brak go w Karpatach[4][5].
Roślina zielna o żywozielonym pędzie nadziemnym (czasem łodyga w dole bywa czerwono nabiegła) wyrastającym z walcowatego lub wrzecionowatego, zwykle rozgałęzionego kłącza[5].
Wysokości 20–100 cm, obła, pełna, naga, czasem w dolnej części słabo owłosiona, podłużnie kreskowana, w górze bruzdowana i w tej części rozgałęziająca się[5].
Odziomkowe długoogonkowe, o blaszce podwójnie lub potrójnie pierzasto złożonej, z odcinkami 1 i 2 rzędu na kolankowato zgiętych ogonkach (stąd blaszka nie jest ułożona w jednej płaszczyźnie); odcinki ostatniego rzędu są pierzasto wrębne o łatkach odwrotnie jajowatych lub lancetowatych, łatki na brzegach szorstkie, na szczycie z ostrzem[5].
Skupione w baldaszki, które zebrane po 10–25 tworzą baldachy złożone. Szypułki są owłosione. Pokrywy i pokrywki są liczne, lancetowate do szczeciniastych; wąsko, błoniasto obrzeżone. Ząbki kielicha są jajowate, stępione na szczycie, wyraźnie widoczne. Płatki korony są białe, okrągłe lub tępo czworoboczne, na szczycie wycięte i tu z łatką zagiętą do środka kwiatu[5].
Szeroko eliptyczne lub szeroko jajowate rozłupki o długości do 8 mm i szerokości do 7 mm. Brzeżne żebra są szeroko oskrzydlone, podczas gdy trzy żebra grzbietowe są nitkowate[5].
Bylina, hemikryptofit. W Polsce kwitnie pomiędzy czerwcem a sierpniem, czasem jeszcze we wrześniu[5].
Siedlisko: Występuje w miejscach suchych, słonecznych – na murawach, skrajach lasów, w zaroślach oraz w widnych borach i dąbrowach[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass.Geranio-Anemonetum sylvestris oraz wyróżniający dla: All. Potentillo albae-Quercion petraeae; Ass. Peucedano-Pinetum; All. Calluno-Arctostaphylion[6].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA.Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 402, ISBN83-915161-1-3, OCLC831024957.
MarianM.KoczwaraMarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 115-116.
WładysławMatuszkiewicz:Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski.Warszawa:Wyd. Naukowe PWN,2006. ISBN83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce
JakubMowszowicz:Pospolite rośliny naczyniowe Polski.Warszawa:Państwowe Wydawnictwo Naukowe,1983. ISBN83-01-00129-1. Brak numerów stron w książce
LucjanRutkowski:Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej.Warszawa:Wyd. Naukowe PWN,2006. ISBN83-01-14342-8. Brak numerów stron w książce
