Gonocyt

Gonocyt, pierwotna komórka płciowa^[1] (gr. gónos ‘płodzenie’, kýtos ‘komórka’) – biologicznie niedojrzała zwierzęca pierwotna komórka, z której powstają spermatogonia w jądrach i oogonia w jajnikach^[1][2] a ostatecznie gamety.

Gonocyty rozwijają się w zarodkach^[1].

W 6 tygodniu do grzebieni płciowych wnikają pierwotne komórki płciowe (cellulae germinales primordiales), zwane także komórkami prapłciowymi lub gonocytami. Gonocyty różnicują się wcześnie w życiu prenatalnym, ale dokładnie nie wiadomo kiedy i gdzie. W badaniach nad tymi komórkami u myszy stwierdzono, że już część blastomerów ma zdolność do różnicowania się zarówno w komórki somatyczne, jak i komórki płciowe^[3].

W czasie organogenezy pierwotne komórki płciowe przemieszczają się do zawiązków gonad i pozostają w nich do końca życia osobnika. W okresie rozwoju zarodkowego zachowują się różnie. U części zwierząt pozostają w spoczynku do końca rozwoju zarodkowego, u innych dzielą się mitotycznie, przez co zwiększa się ich liczba. Ponadto, mogą wejść w początkową fazę gametogenezy (mejozę). W rozwoju pozazarodkowym, po osiągnięciu przez organizm dojrzałości płciowej, w pierwszym przypadku komórki prapłciowe dzielą się i rozpoczynają gametogenezę, w drugim – wznawiają gametogenezę. W zależności od płci rozwijają się w dojrzałe żeńskie (komórki jajowe) lub męskie komórki płciowe (plemniki)^[4].

W zarodku ludzkim pierwotne komórki płciowe powstają około 21. dnia z endodermy pęcherzyka żółtkowego. Są to komórki owalne, o średnicy 25–30 μm, z dobrze widocznymi centriolami, rozwiniętym aparatem Golgiego oraz bogate w ziarnistości glikogenu i tłuszczu. Z pęcherzyka żółtkowego gonocyty w liczbie około 1000 wędrują dzięki własnym ruchom amebowatym oraz transportowi biernemu w kierunku grzebieni płciowych. Mają zdolność indukowania dalszego rozwoju gonady^[3]. U zarodków płci żeńskiej komórki prapłciowe do końca rozwoju zarodkowego mnożą się intensywnie i część z nich rozpoczyna pierwszy podział mejotyczny. Natomiast u zarodków płci męskiej komórki prapłciowe mnożę się tylko przez krótki okres po zasiedleniu gonad i ich liczba nie zwiększa się aż do okresu dojrzewania płciowego^[4].

Gatunek	Czas pojawienia się [dzień życia płodowego][1]
Owca domowa	26
Bydło domowe	25

Przypisy

1. Tadeusz Krzymowski, Jadwiga Przała: Fizjologia zwierząt: podręcznik dla studentów wydziałów medycyny weterynaryjnej, wydziałów biologii i hodowli zwierząt akademii rolniczych i uniwersytetów: praca zbiorowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2005, s. 607–608, 614. ISBN 83-09-01792-8.
2. Marzena Popielarska-Konieczna: Słownik szkolny: biologia. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003, s. 184. ISBN 83-7389-096-3.
3. H. Bartel Embriologia Wydanie V zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2012, s. 33, 409–411. ISBN 978-83-200-3934-4.
4. C. Jura, J. Klag (redaktorzy naukowi) Podstawy embriologii zwierząt i człowieka. Tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2005, s. 11,12,23,36-40. ISBN 83-01-14462-9.

Bibliografia

• Słownik Wyrazów Obcych Wydawnictwo Europa, pod redakcją naukową prof. Ireny Kamińskiej-Szmaj, autorzy: Mirosław Jarosz i zespół. ISBN 83-87977-08-X. Rok wydania 2001.