Gierzwałd

Gierzwałd (niem. Geierswalde^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Grunwald.

Szybkie fakty Państwo, Województwo ...

W czasach krzyżackich wieś pojawia się w dokumentach w roku 1325, podlegała pod komturię w Ostródzie, były to dobra rycerskie o powierzchni 80 włók^[8]. Wieś założona w 1325 r. przez Hansa von Otatza i Piotra w Gierzwałdu, w kształcie owalnicy. W 1352 r. wielki mistrz krzyżacki Winrych von Kniprode nadał Piotrowi z Gierzwałdu i Tomaszowi z Rychnowa 42 włóki na prawie chełmińskim. Ziemia znajdowała się między źródłami Drwęcy, jeziorem Mielno a Szymbarkiem. W czasie wojny polsko-krzyżackiej z lat 1409–1411 wieś została zniszczona, a straty wyceniono na tysiąc marek. Kościół spłonął wraz z wyposażeniem. W 1540 r. obok majątku szlacheckiego Fryderyka Birckhama i Bastiana Burskiego we wsi było 12 chłopów i dwóch zagrodników. Pastor opłacany był przez szlachtę. W 1570 r. Jakub Birckham, były właściciel Gierzwałdu, został starostą w Kwidzynie. W 1562 r. odbyła się w Gierzwałdzie narada szlachty starostwa ostródzkiego, olsztyneckiego i dąbrówieńskiego na temat odbudowy tych terenów.

Na początku XVII w. okoliczna szlachta protestowała przeciwko kontrybucji, nałożonej przez elektora. W 1625 r. wśród właścicieli Gierzwałdu był Albrecht Zakrzewski. W latach 1783–1787 właścicielem tutejszego majątku ziemskiego był kapitan Piotr Salicki. W 1714 r. utworzono wspólną parafię dla Gierzwałdu i Rychnowa. Jeszcze w XVIII w. w tutejszym kościele odbywały się nabożeństwa w języku polskim. W 1820 r. we wsi mieszkały 164 osoby. W 1872 r. w parafii było 2215 osób, w tym 1710 Polaków. W 1884 r. na 2558 osób 1400 było Polakami. W tym czasie przed dwie niedziele w miesiącu odprawiano nabożeństwa po polsku, a przez dwie – po niemiecku. Według danych z 1896 r. na 2900 parafian było 2000 Polaków.

W 1902 roku 700 osób z parafii rozumiało kazania wygłaszane po polsku. Msze z kazaniami po polsku odbywały się w każdą niedzielę. W 1910 r. do Gierzwałdu należały także osady: Grabiczki, Kitnowo i Korsztyn. W tym czasie mieszkało tu 241 osób, w tym 68 Polaków. Do parafii w 1912 r. włączono także Kiersztanowo. W tym czasie było 2700 parafian, w tym 315 określiło się jako Mazurzy. W 1925 r. wieś i majątek ziemski obejmowały łącznie 2263 ha ziemi, mieszkało tu 931 osób, w tym 81 katolików. W 1939 r. we wsi mieszkało 951 ludzi.

W 1947 r. powstała Ochotnicza Straż Pożarna w Gierzwałdzie, jako straż przyzakładowa^[9].

W lipcu 1991 r. powstała Parafia Świętego Jana Chrzciciela. W styczniu 2001 r., powstał Gminny Ośrodek Kultury w Gierzwałdzie. W skład GOK wchodzi dwanaście świetlic wiejskich w miejscowościach: Rychnowo, Kiersztanowo, Domkowo, Kitnowo, Marcinkowo, Frygnowo, Łodwigowo, Dylewo, Glądy, Zybułtowo, Pacółtowo oraz Grunwald^[6]. W 2014 r. poszukiwacze z Elbląga i Sopotu wydobyli z okolicznych pól silniki niemieckiego bombowca Heinkel He-111, który rozbił się pod Gierzwałdem wiosną 1944 r. Samolot stacjonował na lotnisku w Gryźlinach^[10].

Historia

Zabytki

Religia

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on