Gazy pochwowe

Gazy pochwowe – zjawisko polegające na przechodzeniu powietrza przez pochwę lub (zwykle mimowolnym) wypuszczaniu powietrza nagromadzonego w pochwie, czemu mogą towarzyszyć słyszalne dźwięki. Według jednej z definicji (brak jest naukowego konsensusu^[1]) gazy pochwowe to bąble powietrza o średnicy co najmniej 2 centymetrów, widoczne na co najmniej jednym przekroju (tomogramie)^[2].

Gazy te są zazwyczaj bezbarwne i nieszkodliwe^[1]. Częstość występowania to od wielu razy dziennie do kilku zdarzeń tygodniowo^[1]. W niektórych przypadkach kobiety doświadczające przypadków gazów pochwowych skarżyły się na zasysanie wody do pochwy podczas kąpieli, która to woda następnie wydostawała się na zewnątrz^[1].

Występują zazwyczaj w trakcie lub zaraz po stosunku płciowym albo wskutek aktywności fizycznej, joggingu, przysiadów, przy zmianie położenia ciała, podczas stymulacji palcami i przy cunnilingusie oraz podczas innych ruchów^[1].

W niektórych przypadkach mogą być powiązane z bardziej poważnymi przypadłościami medycznymi^[1][3].

Mechanizm powstawania

Dokładny mechanizm nie został określony. Jednym z proponowanych mechanizmów są będące wynikiem osłabionego krocza poluzowanie się oraz otwieranie pochwy, co kreuje rzeczywistą pustkę w jej przestrzeni^[1]. Wtedy, przy określonym położeniu ciała, gdy mięśnie przepony miednicy są rozkurczone, do pochwy może dostać się powietrze, które przy zmianie ułożenia ciała może być następnie wypychane^[1]. Innym podłożem może być sztywność pochwy i utrata jej elastyczności, na przykład przy zapaleniu narządów miednicy mniejszej, po radioterapii tych regionów, naciekaniu nowotworów, obrzękach czy zwłóknieniach wynikających z operacji chirurgicznych^[1]. Jednak dokładny mechanizm, na drodze którego sztywność pochwy i utrata jej elastyczności miałyby prowadzić do gazów pochwowych, nie został określony^[1]. Także zmiany w anatomii pochwy dotyczące jej punktu Bp (najniżej położony punkt na tylnej ścianie pochwy) mogą prowadzić do powstawania gazów pochwowych, gdyż w takich sytuacjach pochwa nie zamyka się przy zmianie pozycji^[1]. Także niski (choć nie określono, jaki dokładnie) wskaźnik masy ciała, przy którym ściany pochwy nie mają wystarczającego oparcia, może powodować, że jej tylna i przednia ściana fałdują się na siebie, co może powodować gazy pochwowe, którym towarzyszą dźwięki^[1].

Częstotliwość występowania

Częstotliwość występowania nie jest precyzyjnie określona i waha się od 1 do 20% u kobiet ogólnie oraz w zakresie 27% do 73% u kobiet, które jednocześnie chorują na inkontynencję stresową czy z zaburzeniami statyki narządu rodnego^[1].

Czynniki ryzyka

Zwiększenie ryzyka występowania gazów pochwowych jest powiązane z wieloma czynnikami. Należą do nich: jeden lub więcej porodów waginalnych, cięcie cesarskie, wypadanie pochwy czy osłabienie krocza^[1]. Także zabiegi, takie jak histerektomia czy rekonstrukcja przepony miednicy, mogą wpływać na podwyższenie tego ryzyka. Zaburzenia statyki narządu rodnego nie są jednoznacznie powiązane z ryzykiem występowania gazów pochwowych^[1]. Wskazuje się, że wiek przedreprodukcyjny oraz stosunkowo niski wskaźnik masy ciała, także należą do czynników ryzyka^[1].

Wpływ na jakość życia

Dla kobiet występowanie gazów pochwowych może być krępujące, niepokojące czy zawstydzające oraz prowadzić do obniżenia pewności siebie^[1]. Większość doniesień wskazuje, że gazy waginalne prowadzą do obniżenia jakości życia i możliwości seksualnych u kobiet, ale pozostają bez większego wpływu na seksualność mężczyzn^[1]. Większość kobiet nie szuka w związku z gazami pochwowymi pomocy medycznej^[1].

Zapobieganie i eliminowanie

W celu zapobiegania czy eliminacji gazów pochwowych proponowanych jest wiele sposobów, do których należą: fizjoterapia skupiająca się na wzmocnieniu mięśni miednicy, stosowanie pessarium, czy używanie tamponów higienicznych^[1]. Dla gazów pochwowych będących wynikiem zmian anatomicznych czy urazów i innych schorzeń sugeruje się interwencje chirurgiczne celem ich wyeliminowania^[1].

Terminologia

Inne nazwy tego zjawiska w języku angielskim to vaginal noise, vaginal gas, vaginal flatus, colpophony, garrulitas vulvae, vaginal laxity^[4] czy vaginal air, vaginal wind, noisy vagina^[1]. Funkcjonują także takie terminy, jak: vaginal flatulence, vaginal fart, queefing, queef, varting, vart, garrulitas gravita, chattering vulva, fanny fart lub incontinentia vulvae, choć te nie są powiązane z literaturą medyczną, dotyczą umyślnego wypychania powietrza z pochwy czy ruchów gazu związanych z innymi przypadłościami, takimi jak przetoki pochwy czy zatory gazowe^[1].

W języku polskim spotyka się także nawiązujące do gazów jelitowych określenia „puszczanie bąków pochwą” czy „pierdzenie pochwą”^[5][6].