Gaje Wielkie

Gaje Wielkie (ukr. Великі Гаї, Wełyki Haji) – wieś na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w rejonie tarnopolskim. W 2001 roku liczyła 3683 mieszkańców^[1], co czyni ją jedną z największych wsi w obwodzie tarnopolskim. Do 1937 w granicach Tarnopola.

Gaje Wielkie

Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	tarnopolski
Powierzchnia	6,325 km²
Wysokość	340 m n.p.m.
Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość	3683 582,29 os./km²
Nr kierunkowy	+380 352
Kod pocztowy	47722
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Gaje Wielkie
Położenie na mapie Ukrainy Gaje Wielkie
49°31′10″N 25°38′39″E
Strona internetowa

We wsi jest 1294 gospodarstw i 40 ulic. Miejscowość leży 4 km na południowy wschód od Tarnopola. Mieszkańcy utrzymują się z pracy w rolnictwie, kilku przedsiębiorstwach, w rzemiośle i usługach. Ozdobą wsi jest kompleks parkowy Gaj Kobzara, w którym znajduje się pomnik Tarasa Szewczenki. W miejscowości znajdują się także szkoła, biblioteka, świetlica, cerkiew greckokatolicka, trzy cmentarze^[2] oraz dwa przystanki kolejowe Gaje Wielkie i 1338 km, położone na linii Podwołoczyska – Tarnopol.

Historia

Pierwsza wzmianka w dokumentach o Gajach Wielkich pojawia się w 1785 roku^[3].

W 1896 roku w Gajach Wielkich urodził się Jakym Seńkiwski, późniejszy duchowny greckokatolicki, męczennik i błogosławiony katolicki^[4].

Przed II wojną światową wieś miała mieszany, ukraińsko-polsko-żydowski skład narodowościowy^[3][5]. Do 31 maja 1937 Gaje Wielkie były częścią Tarnopola^[6][3], potem jako wyodrębniona wieś sołecka należały do gminy Borki Wielkie w powiecie tarnopolskim województwa tarnopolskiego^[7].

Od września 1939 roku pod okupacją radziecką, od 1941 roku pod okupacją niemiecką.

W lipcu 1943 r. w miejscowej cerkwi greckokatolickiej odbyły się religijno-nazistowskie uroczystości, na które zjechało się wielu ukraińskich księży. Pod cerkwią dokonano poświęcenia broni przeznaczonej do mordowania Polaków^[8].

Po II wojnie światowej tereny wsi przyłączono do ZSRR, do Gajów Wielkich przesiedlono Ukraińców z Polski^[9].

W grudniu 1944 oraz 27 marca 1945 roku UPA zabiła w Gajach Wielkich łącznie 78 Polaków^[7].

Osobny artykuł: Zbrodnia w Gajach Wielkich.

W 1979 roku wieś zgazyfikowano a w 1987 roku poprowadzono linię telefoniczną^[2].

Związani z miejscowością

• Kornel Posacki – nauczyciel, kierownik miejscowej publicznej szkoły powszechnej^[10].

Przypisy

1. с Великі Гаї, Тернопільська область, Тернопільський район. Офіційний портал Верховної Ради України. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
2. Інформація про село Великі Гаї Тернопільського району. Oficjalna strona Gajów Wielkich. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
3. ВЕЛИКІ ГАЇ В МИНУЛОМУ. Oficjalna strona Gajów Wielkich. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
4. Блаженний Яким Сеньківський, Ієромонах, ЧСВВ (1896 – 1941). Oficjalna strona Gajów Wielkich. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
5. Grzegorz Rąkowski: Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej: Podole. books.google.pl. [dostęp 2015-03-01]. (pol.).
6. Tarnopolski Dziennik Wojewódzki. 1937, nr 9, poz. 49
7. HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 387-388, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
8. Henryk Komański, Szczepan Siekierka, „Ludobójstwo... dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946”, Wrocław 2006, ISBN 83-89684-61-6, s. 387.
9. Володимир Кіцак: Депортовані з рідної землі. Oficjalna strona Gajów Wielkich. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
10. Dziennik Urzędowy Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie. 2, s. 80, 28 lutego 1938.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona wsi