Gęś łabędzionosa

Gęś łabędzionosa^[5], inne nazwy: gęś łabędziowa, gęś garbonosa^[6], gęś chińska, gęś gwinejska, gęś trąbiąca, suchonos^[6] (Anser cygnoides) – gatunek dużego, wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący Mongolię, wschodnią Rosję i północne Chiny. Zimuje głównie na południu i wschodzie Chin, gdzie też została udomowiona ok. X w. p.n.e., dając początek chińskiej gęsi domowej, powszechnie hodowanej w krajach azjatyckich i w Rosji.

Gęś łabędzionosa

Anser cygnoides[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	gęsi
Plemię	Anserini
Rodzaj	Anser
Gatunek	gęś łabędzionosa
Synonimy
Anas Cygnoid Linnaeus, 1758[2] Anser cygnoid (Linnaeus, 1758)[3] Cygnopsis cygnoid (Linnaeus, 1758)[3] Cygnopsis cygnoides (Linnaeus, 1758)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
zagrożony
Zasięg występowania
w sezonie lęgowym      zimowiska

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. wydaniu Systema Naturae. Autor nadał mu nazwę Anas Cygnoid, a jako miejsce typowe wskazał Azję^[3][7].

Nie wyróżnia się podgatunków^[8].

Charakterystyka

Głowa samca gęsi łabędzionosej z charakterystyczną naroślą na dziobie

Wygląd zewnętrzny

Obie płci ubarwione podobnie, ale samiec jest nieco większy. Upierzenie z wierzchu brązowo-szaro-gliniaste, od spodu biało-gliniaste. Szyja dosyć długa o biało-gliniastych bokach i kasztanowo-brązowym wierzchu. Kuper biały. Dziób stosunkowo długi, całkowicie czarny z niebieskim połyskiem. Forma udomowiona ma charakterystyczną narośl-guz na czole u nasady dzioba podobnie jak u łabędzia – stąd nazwa gatunku. Nogi pomarańczowe. Oczy brązowe. Niektóre rasy hodowlane mają całkowicie białe lub łaciate (siodłate) upierzenie i pomarańczowy dziób wraz z naroślą-guzem na czole oraz niebieskie oczy.

Rozmiary

długość ciała: ok. 85–95 cm
rozpiętość skrzydeł: ok. 150 cm

Masa ciała

ok. 3–4 kg

Zachowanie

Rzadko pływa. Poza sezonem lęgowym tworzy niewielkie stada.

Środowisko

Stepy i górskie doliny. Gniazduje w pobliżu terenów wilgotnych.

Pożywienie

Trawa, turzyca, a także koniczyna i liście mniszka lekarskiego.

Jajo z kolekcji muzealnej

Lęgi

Gniazdo

Wprost na ziemi. Składa się z drobnych gałązek, słomy, siana, trawy, piór i ziemi.

Jaja

Samica składa 5–10 jaj.

Wysiadywanie

Trwa 28–30 dni, wysiaduje tylko samica.

Opieka nad pisklętami

W warunkach naturalnych po wykluciu się piskląt ptaki często gromadzą się w większe grupy i społecznie opiekują się młodzieżą. Gęsięta są z wierzchu oliwkowo-szare, a od spodu cytrynowożółte. Wśród ras hodowlanych nie wszystkie samice posiadają instynkt wysiadywania jaj i wodzenia piskląt.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje gęś łabędzionosą za gatunek zagrożony wyginięciem (EN – Endangered). Liczebność populacji szacowana jest na 36 000 – 43 500 dorosłych osobników. Ptak ten w naturze zmniejsza swoją liczebność ze względu na susze skutkujące mniejszym sukcesem lęgowym, przekształcanie środowiska naturalnego, pożary traw oraz polowania^[4].

Zobacz też

• gęś domowa