Gąska żółtobrunatna

Gąska żółtobrunatna (Tricholoma fulvum (DC.) Bigeard & H. Guill.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)^[1].

Gąska żółtobrunatna

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	gąskowate
Rodzaj	gąska
Gatunek	gąska żółtobrunatna
Nazwa systematyczna
Tricholoma fulvum (DC.) Bigeard & H. Guill. Fl. Champ. Supér. France (Chalon-sur-Saône) 1: 89 (1909)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1805 r. Augustin Pyramus de Candolle nadając mu nazwę Agaricus fulvus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1909 r. Bigeard i H. Guill., przenosząc go do rodzaju Tricholoma^[1]. Synonimy naukowe^[2]:

• Agaricus flavobrunneus Fr. 1818
• Agaricus fulvus Bull. 1792
• Agaricus fulvus DC. 1805
• Agaricus nictitans Fr. 1821
• Agaricus nictitans Fr. 1821 var. nictitans
• Gyrophila fulva (Fr.) Quél. 1886
• Gyrophila nictitans (Fr.) Quél. 1894
• Tricholoma flavobrunneum (Fr.) P. Kumm. 1871
• Tricholoma nictitans (Fr.) Gillet 1874

Nazwę polską nadał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako bedłka żółtobrunatna^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 4–8 cm, początkowo półkulisty do stożkowato wypukłego, później płaski, z tępym szerokim garbkiem, niekiedy płytko wklęsły pośrodku, w wilgotnych warunkach lepki, w czasie suszy lśniący, z delikatnymi, wrośniętymi, promienistymi włókienkami, gładki, czerwonobrązowy, brązowy, żółtobrązowy, z ciemniejszym środkiem^[4]

Blaszki

Szerokości od 6 do 10 mm, średnio gęste, jasnożółte do brązowawożółtych, na gładkim ostrzu z czerwonobrązowymi plamami^[4].

Trzon

Wysokości od 5 do 11 cm, średnicy od 1 do 1,8 cm, cylindryczny, młody – pełny, później rurkowaty, z podłużnymi brązowymi włókienkami na żółtawym tle, w górnej części jaśniejszy, po oskrobaniu żółknący^[4].

Miąższ

Zwarty, na środku kapelusza dosyć gruby, biały do żółtawego. Zapach lekko mączny, smak mączny i gorzkawy^[5].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki gładkie, eliptyczne, nieamyloidalne, o rozmiarach 5-7,5 × 6-4 µm^[6]

Występowanie i siedlisko

Gąska żółtobrunatna jest szeroko rozprzestrzeniona w Ameryce Północnej i w Europie, z obszarów Azji potwierdzono jej występowanie tylko w Japonii^[7].

Owocniki pojawiają się od lipca do października (listopada), w lasach mieszanych pod brzozami, rzadko w jednogatunkowych lasach świerkowych, lubi gleby kwaśne. Jest dość pospolita^[4]. Rośnie głównie pod brzozą i świerkiem^[3].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Według niektórych autorów w stanie surowym jest grzybem niejadalnym, gdyż może powodować zaburzenia w trawieniu, ale nadaje się do spożycia, gdy zostanie poddany obróbce termicznej^[4]. Według innych autorów jest grzybem trującym^[5].

Gatunki podobne

Jest wiele podobnych gąsek brunatnych, m.in^[4][5]:

• gąska czerwonobrązowa (Tricholoma batschii) o blaszkach kremowobiałych i trzonie u podstawy klinowato zwężonym,
• gąska bukowa (Tricholoma ustale), o kapeluszu gładkim i błyszczącym a blaszkach rdzawych
• gąska dachówkowata (Tricholoma imbricatum), która ma delikatnie łuseczkowaty kapelusz, biały miąższ, kremowe blaszki i rośnie w lasach iglastych,
• gąska modrzewiowa (Tricholoma psammopus), która nie ma zapachu i rośnie tylko pod modrzewiem.

Dla gąski żółtobrunatnej charakterystyczny jest żółty odcień blaszek, jednak na starszych owocnikach często jest widoczny tylko na przekroju podłużnym^[4].