Loading AI tools
obraz Artura Grottgera Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Fryne – obraz olejny Artura Grottgera z 1867 roku, należący do zbiorów Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie[1].
Powstał w Paryżu, w trakcie pobytu artysty w stolicy Francji, na kilka miesięcy przed jego śmiercią. Malarz podjął w nim niespotykany w dotychczasowej twórczości temat – historię Fryne, ateńskiej hetery, którą uroda ocaliła przed skazaniem na śmierć za bezbożność. Wedle antycznych przekazów, by zyskać uniewinnienie, obrońca odkrył jej piersi przed sędziami i wezwał ich do zachowania życia tak pięknej kapłanki Afrodyty[2].
Grottger zapewne zainspirował się malarstwem prezentowanym na salonie paryskim, a konkretnie głośnym obrazem Fryne przed Areopagiem (1861) Jeana Léona Gérôme, z którym zaprzyjaźnił się w Paryżu i początkowo był pod wielkim wrażeniem jego twórczości[3]. Być może podjęcie tego tematu miało na celu wpasowanie się w gusta francuskiej publiczności, by zapewnić zbyt obrazu i uniknąć niepowodzenia w sprzedaży, jak to miało miejsce w przypadku kartonu Przed posągiem Napoleona[4].
Płótno, o wymiarach 97 na 62 cm, przedstawia stojącą na tle krzewu nagą kobietę. Lewą, uniesioną ręką zasłania twarz, podczas gdy prawą zwiesza wzdłuż biodra. Do jej stóp zsuwa się czerwona szata[5].
Obraz Grottgera łączy z dziełem Gérôme pokazanie hetery całkowicie nagiej, poza tym jednak wyraźnie się od niego różni – brak postaci sędziów czy obrońcy, kobieta ma inaczej ułożone ręce, jej ciało jest przedstawione bardziej realistycznie, stoi nie w sali, lecz w plenerze, na tle krzewu, przybierającego abstrakcyjny charakter. Co więcej – dzieło nie zostało w pełni wykończone, wbrew zasadom akademizmu, brak tu, jak u Gérôme, dopracowania najdrobniejszych szczegółów, przez co sprawia wrażenie wizji szkicowej, ale i bardziej szczerej oraz intymnej[6]. Bywa też określane jako jedynie podmalowane płótno, niedokończona praca[7].
Z racji wymienionych różnic wysuwano wątpliwości co do traktowania tego płótna jako przedstawienia Fryne. Takie zdanie wyraził Antoni Potocki, uważając, że jest to studium nagiej modelki[8].
Najpewniej w tym przypadku na Grottgera większy wpływ wywarło realistyczne malarstwo francuskie, zwłaszcza obrazy Gustave’a Courberta, które również przyciągnęło jego uwagę w Paryżu[9]. Praca ta to pierwszy przykład (czy też może jeden z pierwszych przykładów) pełnego kobiecego aktu w polskim malarstwie[10].
Powstanie tego obrazu przedstawił, jako jeden z wielu epizodów życia Grottgera, Ludwik Świeżawski w swojej powieści, Dobry geniusz, tomie drugim trylogii poświęconej temu artyście[11].
Fryne była eksponowana na wystawie dzieł Grottgera w Pałacu Sztuki krakowskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w 1988 roku[12]. W 2007 roku, wraz z siedemnastoma innymi obrazami ze zbiorów Muzeum Książąt Czartoryskich, zostało przekazane jako depozyt do Pałacu Czartoryskich w Puławach[13]. Trzy lata później Fryne znalazła się wśród obiektów prezentowanych na wystawie „Amor Polonus, czyli miłość Polaków” w Oranżerii Muzeum Pałacu w Wilanowie[14].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.