Fryderyk Albert Lessel

Fryderyk Albert Lessel herbu Lessel (ur. 1767 w Dreźnie, zm. 15 marca 1822 w Warszawie) – polski architekt niemieckiego pochodzenia, przedstawiciel klasycyzmu. Pod koniec życia stosował formy neorenesansowe.

Fryderyk Albert Lessel

Data i miejsce urodzenia	1767 Drezno
Data i miejsce śmierci	15 marca 1822 Warszawa
Narodowość	niemiecka
Dziedzina sztuki	architektura
Epoka	klasycyzm
Ważne dzieła
pałac Błękitny w Warszawie
Odznaczenia
Order św. Stanisława IV klasy (1820)

Życiorys

Jego ojciec Albert Jerzy był saskim cukiernikiem prowadzącym modną warszawską cukiernię. W latach 1786–1791 roku Fryderyk Albert uczył się w Warszawie u Jana Christiana Kamsetzera^[1]. W latach 1791–1794 Lessel podróżował po Włoszech. W związku z zastojem budowlanym w Warszawie po III rozbiorze Polski, Lessel początkowo działał w Kaliskiem, gdzie w latach 1796–1798 przebudował dwór w Żelazkowie^[2] i gdzie w latach 1800–1802 według jego projektu wzniesiono pałac w Gzikowie koło Błaszek (niezachowany). Lessel prawdopodobnie zaprojektował także pałacyk w Małkowie koło Warty (pow. sieradzki).

Po powrocie do Warszawy według jego projektów prowadzono prace w takich obiektach jak m.in.

• przebudowa wnętrz pałacu Branickich na Miodowej dla Niemojewskich z budową oficyn od Podwala (1804-1805),
• pałac w Pęcicach dla Pawła Sapiehy wraz ze stodołą, spichlerzem i karczmą (1808-1809),
• odbudowa pałacu Morsztynów na Miodowej dla Feliksa Potockiego po spaleniu podczas insurekcji kościuszkowskiej i budowa nowych oficyn od Podwala (1808-1810),
• przebudowa pałacu Szaniawskich,
• przebudowa Pałacu Błękitnego w Warszawie w latach 1812-1815, uznawana za jego najważniejsze dzieło^[1]. Według Jarosława Zielińskiego, "do sztandarowych jego dzieł należy pałac Zamoyskich przy ulicy Senatorskiej 37, który po przebudowie w latach 1814-1815 otrzymał wygląd bliższy architekturze XX wieku niż epoce klasycyzmu, mając bezporządkowe elewacje o zredukowanym do minimum wystroju"^[3].
• brama na dziedziniec Pałacu Tyszkiewiczów w Warszawie w formach neorenesansowych (1822)

W 1810 roku Lessel zaczął pracować w Urzędzie Budowniczym Miasta Warszawy. W 1813 otrzymał stanowisko Budowniczego Miasta Warszawy. W tym czasie m.in. adaptował Pałac Jabłonowskich na potrzeby ratusza miejskiego, ale koncentrując się na wnętrzach i nie zmieniając jego szaty zewnętrznej^[1].

Zmarł w wieku 54 lat i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 10-4-1/2)^[4].

Życie prywatne

14 października 1800 roku ożenił się z Chrystianą-Katarzyną Leppigé h. Gromiec, mieli pięcioro dzieci. Jego synem był Józef Grzegorz Lessel, również znany warszawski architekt. Córka Anna Krystyna Marianna (1811-1878) wyszła za lekarza Jana Brandta, byli rodzicami malarza Józefa Brandta. Córka Aniela Amelia (1814-1856) poślubiła lekarza Jana Bogumiła Helbicha.

• 
  Dwór w Żelazkowie (przebudowa)
• 
  Pałac w Pęcicach (1808-1809)
• 
  Oficyna Pałacu Branickich od strony ul. Podwale (1804-1805)
• 
  Pałac Morsztynów (Potockiego) od strony ul. Podwale (1808-1810)
• 
  Pałac Błękitny (Zamoyskich) przebudowa (1812-1815)
• 
  Grób Fryderyka Alberta Lessela na Cmentarzu Powązkowskim

Przypisy

1. Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (28.1966) [online], digi.ub.uni-heidelberg.de [dostęp 2023-08-02] (niem.).
2. Majątki wielkopolskie. Stanisław Małyszko. T. 6: Powiat kaliski. Szreniawa: Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, 2000, s. 277–279. ISBN 83-86624-25-6.
3. Jarosław Zieliński: Architektura Warszawy od średniowiecza do 1990 roku. Brak numerów stron w książce
4. Cmentarz Stare Powązki: FRYDERYK LESSEL, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 80912574
• GND: 136595278

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3931813