Friponne (1916)

Friponne (później Locotenent-Comandor Stihi Eugen i Achtuba) – francuskie awizo z okresu I wojny światowej, a następnie rumuńska kanonierka, jeden z czterech pozyskanych przez Rumunię okrętów typu Friponne. Jednostka została zwodowana w 1916 roku w stoczni Arsenal de Lorient w Lorient, a do służby w Marine nationale przyjęto ją w 1917 roku. W styczniu 1920 roku okręt został zakupiony przez Rumunię i wszedł w skład Marynarki Wojennej pod nazwą „Locotenent-Comandor Stihi Eugen”. 5 września 1944 roku kanonierka została zdobyta przez żołnierzy radzieckich i następnie wcielona do służby w Marynarce Wojennej ZSRR jako „Achtuba”. Zwrócony w październiku 1945 roku okręt wszedł ponownie w skład Marynarki Wojennej Rumunii pod nazwą „Eugen Stihi”. W 1960 roku jednostka została przebudowana na okręt hydrograficzny, a ze służby została wycofana w 2002 roku.

Friponne

„Friponne” w 1917 r.
Klasa	awizo / kanonierka
Typ	Friponne
Historia
Stocznia	Arsenal de Lorient, Lorient
Położenie stępki	1916
Wodowanie	1916
Marine nationale
Nazwa	„Friponne”
Wejście do służby	1917
Wycofanie ze służby	1920
Forțele Navale Române
Nazwa	„Locotenent-Comandor Stihi Eugen”
Wejście do służby	styczeń 1920
Marynarka Wojenna ZSRR
Nazwa	„Achtuba”
Wejście do służby	14 września 1944
Forțele Navale Române
Nazwa	„Eugen Stihi”
Wejście do służby	październik 1945
Wycofanie ze służby	2002
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 375 ton pełna: 443 t
Długość	60,2 metra 57,8 m między pionami
Szerokość	7 m
Zanurzenie	2,6 m
Napęd
2 silniki Diesla Sulzer(inne języki) o łącznej mocy 900 KM 2 śruby
Prędkość	14,5 węzła
Zasięg	3000 Mm przy prędkości 10 węzłów
Uzbrojenie
2 działa kal. 100 mm (2 x I) 2 zrzutnie bg
Załoga	50

Projekt i budowa

Osobny artykuł: kanonierki typu Friponne.

Awiza typu Friponne, klasyfikowane początkowo jako kanonierki do zwalczania okrętów podwodnych, zostały zamówione na podstawie wojennego programu rozbudowy floty francuskiej z 1916 roku^[1]. Okręty były w zasadzie identyczne z awizami typu Ardent, różniąc się głównie rodzajem siłowni – silnikami Diesla w miejsce napędu parowego, dzięki czemu znacznie wzrósł zasięg pływania^[1]. Początkowo planowano budowę 13 jednostek, jednak ukończono jedynie osiem^[1]. Później klasyfikowane były jako awiza 2. klasy^[2] .

„Friponne” zbudowany został w stoczni Arsenal de Lorient^[1][3]. Położenie stępki i wodowanie okrętu odbyło się w 1916 roku, a do służby w Marine nationale wszedł on w 1917 roku^[2] .

Dane taktyczno-techniczne

Okręt był kanonierką przeznaczoną do zwalczania okrętów podwodnych^[1]. Długość całkowita kadłuba wynosiła 60,2 metra (57,8 metra między pionami), szerokość 7 metrów i zanurzenie 2,6 metra^[4] . Wyporność standardowa wynosiła 375 ton, a pełna 443 tony^{[4] [5][uwaga 1]}. Okręt napędzany był przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer(inne języki) o łącznej mocy 900 KM, poruszające poprzez wały napędowe dwoma śrubami (jednostka nie posiadała komina)^{[3][6][uwaga 2]}. Maksymalna prędkość okrętu wynosiła 14,5 węzła^[7]. Okręt zabierał 30 ton paliwa, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów (lub 1600 Mm przy 15 węzłach)^[3][7].

Uzbrojenie kanonierki składało się z dwóch pojedynczych dział kalibru 100 mm M1897 L/40 i dwóch zrzutni bomb głębinowych^{[2] [7][uwaga 3]}.

Załoga okrętu liczyła 50 oficerów, podoficerów i marynarzy^[3][5].

Służba

„Locotenent-Comandor Stihi Eugen” przed 1944 r.

Kanonierka służyła podczas I wojny światowej na Morzu Śródziemnym i w latach 1916-1918 używana była we francuskich Siłach Patrolowych Tunezji^[8]. 2 października 1916 udzielała pomocy storpedowanemu przez SM U-35 slupowi „Rigel”^[9]. 9 stycznia 1920 roku okręt został zakupiony przez Rumunię (wraz z bliźniaczymi jednostkami „Impatiente”, „Chiffonne” i „Mignonne”) i już 15 stycznia wszedł w skład Marynarki Wojennej pod nazwą „Locotenent-Comandor Stihi Eugen” i oznaczeniem burtowym „St”^[3][4] . Jednostka otrzymała imię na cześć oficera rumuńskiej marynarki, poległego podczas I wojny światowej^[3]. Na przełomie 1939 i 1940 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano oba działa kal. 100 mm, instalując w zamian dwa pojedyncze działka plot. kal. 37 mm SK C/30 L/80^[4] . W 1942 lub 1943 roku obrona przeciwlotnicza okrętu została wzmocniona przez montaż pojedynczego działka kal. 20 mm C/38 L/65, a na początku 1944 roku jedno z działek kal. 37 mm zostało zastąpione działem kal. 88 mm SK C/30 L/42^[4] . 5 września 1944 roku kanonierka została zdobyta przez żołnierzy radzieckich w Konstancy i następnie wcielona do służby w Marynarce Wojennej ZSRR jako „Achtuba” (Ахтуба)^[10][11] . Okręt został zwrócony 14 października 1945 roku i wszedł ponownie w skład Marynarki Wojennej Rumunii pod nazwą „Eugen Stihi”^[4] [11] . Jednostka otrzymała oznaczenie burtowe D 61^[5][12]. W 1960 roku jednostka została przebudowana na okręt hydrograficzny i otrzymała oznaczenie NH 112^{[4] [12][uwaga 4]}. Uzbrojenie okrętu w tym okresie stanowiło pojedyncze działko plot. kal. 37 mm i dwa podwójne stanowiska wkm kal. 14,5 mm^[13][14]. Jednostka została wycofana ze służby w 2002 roku^[15].

Uwagi

1. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 215 i Gogin 2018F ↓  podają wyporność normalną 315 ton, Parkes 1934 ↓, s. 408 – 450 ton, zaś Pietlewannyj 2009 ↓, s. 171 standardową 450 ton i pełną 540 ton.
2. Moore 1985 ↓, s. 408 i Sharpe 1989 ↓, s. 458 podają, że łączna moc siników wynosiła 1800 KM.
3. Parkes 1934 ↓, s. 408, Blackman 1953 ↓, s. 295 i Pietlewannyj 2009 ↓, s. 171 podają, że okręt był uzbrojony także w dwa karabiny maszynowe.
4. Moore 1985 ↓, s. 408 i Pietlewannyj 2009 ↓, s. 171 identyfikują okręt pod nazwą „Dumitrescu”.

Przypisy

1. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 216.
2. Gogin 2018F ↓.
3. Parkes 1934 ↓, s. 408.
4. Gogin 2018C ↓.
5. Blackman 1953 ↓, s. 295.
6. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 215-216.
7. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 215.
8. Labayle-Couhat 1974 ↓, s. 190.
9. Labayle-Couhat 1974 ↓, s. 172, 190.
10. Pietlewannyj 2009 ↓, s. 171.
11. Gogin 2018A ↓.
12. Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 324.
13. Moore 1985 ↓, s. 408.
14. Sharpe 1989 ↓, s. 458.
15. Saunders 2004 ↓, s. 580.

Bibliografia

• Raymond Blackman (red.): Jane’s Fighting Ships 1953-1954. London: Sampson Low, Marston & Co., 1953. (ang.).
• Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
• Ivan Gogin: ANGARA gunboats (1917-1918/1944). Navypedia. [dostęp 2018-02-16]. (ang.).
• Ivan Gogin: CĂPITAN DUMITRESCU ASW gunboats (1917-1918/1920). Navypedia. [dostęp 2018-02-16]. (ang.).
• Ivan Gogin: FRIPONNE 2nd class avisos (ASW gunboats) (1917-1918). Navypedia. [dostęp 2018-02-16]. (ang.).
• Jean Labayle-Couhat: French Warships of World War I. Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0445-5. (ang.).
• John E. Moore (red.): Jane’s Fighting Ships 1984-85. London: Jane’s Publishing Company Ltd, 1985. ISBN 0-7106-0795-4. (ang.).
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
• M.B. Pietlewannyj: Korabli stran Warszawskogo dogowora. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2009. ISBN 978-5-8172-0127-7. (ros.).
• Stephen Saunders (red.): Jane’s Fighting Ships 2004-2005. London: Jane’s Information Group Ltd, 2004. ISBN 0-7106-2623-1. (ang.).
• Richard Sharpe (red.): Jane’s Fighting Ships 1989-90. London: Jane’s Defence Data, 1989. ISBN 0-7106-0886-1. (ang.).