Loading AI tools
austriacki pisarz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franz Theodor Csokor (ur. 6 września 1885 w Wiedniu, zm. 5 stycznia 1969 tamże) – austriacki literat i dramaturg, zaliczany do kierunku ekspresjonizmu.
.jpg) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Odznaczenia | |
   | |
Pochodził z zamożnej, mieszczańskiej rodziny węgierskiej, nazwisko „Csokor” oznacza bukiet kwiatów. W młodości mieszkał w miasteczku Mödling w pobliżu Wiednia, tam ukończył szkołę średnią. Studiował historię sztuki, lecz studiów nie ukończył. Już przed I wojną światową stworzył pierwsze sztuki teatralne. Lata 1913–1914 spędził w Petersburgu. Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii austro-węgierskiej i zatrudniony w archiwum wojskowym w Wiedniu. W 1918 przez pewien czas jako oficer c.k. armii przebywał w Krakowie, gdzie poznał małopolskie środowisko kulturalne[1].
W latach 1922–1928 był zatrudniony jako dramaturg w wiedeńskich teatrach Raimundtheater i Volkstheater. W tym czasie m.in. opracował również własną adaptację Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego, która miała swą premierę 1 grudnia 1923 r. na niemieckiej scenie teatru w Katowicach. Po trzynastu latach ta adaptacja wybitnego polskiego dzieła dramatycznego z sukcesem zagościła na deskach wiedeńskiego Burgtheatru.
Jako zdecydowany przeciwnik narodowego socjalizmu w roku 1933 podpisał na kongresie PEN-klubów w Dubrowniku oświadczenie, sprzeciwiające się podporządkowaniu niemieckiej sceny literackiej władzy hitlerowskiej i wykluczeniu z niej pisarzy żydowskich.
Po Anschlussie Austrii w marcu 1938 Csokor otrzymał od ambasadora Gawrońskiego antydatowane zaproszenie do Warszawy oraz polską wizę. Po kilku dniach, w pośpiechu opuścił Austrię i pociągiem przez Czechosłowację dotarł do Katowic, gdzie zatrzymał się u znanych już od dawna śląsko-niemieckich przemysłowców, Teodora i Karola Holtzów. Po miesiącu otrzymał pozwolenie na pobyt, a później również polskie obywatelstwo. Zamieszkał w Chorzowie, często przebywał też w dworku Holtzów w Mikołowie. W tym czasie, m.in. za namową Oskara Haleckiego, znanego Csokorowi jeszcze z czasów wiedeńskich, powstał jego dramat „Jadwiga”. Poświęcony on jest polskiej królowej, z której historią zapoznał się Csokor jeszcze w czasie pobytu na Wawelu w 1918 r. Pierwsze trzy sceny dramatu, w tłumaczeniu i adaptacji Witolda Hulewicza, nadało jeszcze przed wojną Polskie Radio[1].
W międzyczasie wyjeżdżał m.in. do Warszawy, gdzie znalazł schronienie w domu Jana Effenbergera-Śliwińskiego. Przeżył we wrześniu 1939 bombardowanie Warszawy i przez Bukareszt dostał się do Jugosławii, gdzie w roku 1941 przeżył bombardowanie Belgradu. Schronił się na dalmatyńskiej wyspie Korčula, znajdującej się pod władzą Chorwatów, później okupowanej przez Włochów. Po upadku Benito Mussoliniego w roku 1943 w ucieczce przed Niemcami dzięki pomocy partyzantów dostał się do Bari w wyzwolonej części Włoch, później w wyzwolonym Rzymie doczekał 1945 końca wojny. Został zatrudniony tam przez BBC i powrócił do Austrii 1946 w brytyjskim mundurze. W roku 1947 został wybrany na prezesa austriackiego PEN Clubu, 1968 na wiceprezesa międzynarodowego PEN-klubu. Państwo austriackie nadało mu honorowy tytuł profesora.
Od roku 1970 austriackie Centrum PEN Nadaje dorocznie nagrodę literacką jego imienia.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
