Loading AI tools
gatunek rośliny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franklinia amerykańska (Franklinia alatamaha Marshall) – gatunek z rodziny herbatowatych (Theaceae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Franklinia W. Bartram ex H. Marshall, 1785[7].
Gatunek odkryty został w 1765 przez amerykańskich botaników – Johna i Williama Bartramów[8]. Jedyne miejsce, gdzie niewielka liczba krzewów tej rośliny rosła w naturze, znajdowało się nad Altamaha River w pobliżu Fortu Barrington w stanie Georgia[4]. Odkrywcy pozyskali nasiona i sadzonki[9] tego „osobliwego krzewu” i uprawiali go w ogrodzie w Filadelfii, gdzie mieszkali. Część nasion wysłali także do Londynu do Johna Fothergilla[8]. Roślina została opisana jako zupełnie nowy gatunek i rodzaj w 1787. Niedługo później widziana była na pierwotnym stanowisku po raz ostatni – w 1803 roku[4]. Jedyna znana w naturze populacja zniszczona została według niektórych źródeł z powodu rozrastania się plantacji bawełny, powodzi i pożarów[8], według innych z powodu nadmiernego pozyskania roślin ze względu na zapotrzebowanie z ogrodów europejskich[4]. Gatunek uznany został za wymarły w stanie dzikim. W uprawie pozostają rośliny znajdujące się i rozpowszechniane, głównie w amerykańskich, ale też europejskich i nowozelandzkich arboretach i ogrodach botanicznych w strefie ciepłego klimatu umiarkowanego[8][9]. Na przełomie XX i XXI wieku w uprawie znajdowało się ok. 2 tys. roślin tego gatunku[9]. W Polsce obecne są między innymi w arboretum w Glinnej[5] oraz w Arboretum Leśnym im. prof. Stefana Białoboka w Stradomii Dolnej[10].
Nazwa rodzajowa nadana została dla upamiętnienia Benjamina Franklina[5][11], który był przyjacielem odkrywców[8].
.jpg)
Jeden z trzech rodzajów z plemienia Gordonieae de Candolle wyróżnianego w obrębie rodziny herbatowatych (Theaceae)[2]. Gatunek bywał włączany przez niektórych autorów do rodzaju Gordonia, ale wyraźna odmienność budowy owoców i nasion uzasadnia odrębność taksonomiczną w randze rodzaju[11].
Gatunek rośnie w niskich położeniach, na glebach wilgotnych[4]. Pierwotnie rósł na kwaśnych bagnach wśród piaszczystych pagórków u ujścia rzeki Altamaha. Co ciekawe dolina tej rzeki jest też jedynym miejscem występowania innego endemitu – gatunku Dicerandra radfordiana z rodziny jasnotowatych[9]. W ciepłym klimacie umiarkowanym, tj. w warunkach, gdzie występował naturalnie, kwitnie od sierpnia do września[4]. Kwiaty pachną słodko, przypominając woń pomarańczy[9]. W klimacie chłodniejszym, np. w Europie Środkowej, kwitnie później, zwykle dopiero w październiku, przy czym część pąków zwykle nie rozwija się przed nadejściem zimy[5]. Jesienią liście, zwłaszcza na stanowiskach dobrze nasłonecznionych, zabarwiają się na kolor jaskrawo czerwony. W czasie mrozów pędy przemarzają, ale roślina może odrastać, jeśli u nasady osłonięta jest śniegiem[5].
Gatunek rzadko uprawiany, głównie w amerykańskich i europejskich kolekcjach botanicznych, w klimacie umiarkowanym ciepłym[11]. W Polsce rośliny przemarzają w okresie mroźnych zim[5].
Gatunek wymaga gleb kwaśnych, żyznych i świeżych. W warunkach Europy Środkowej uprawa możliwa tylko w miejscach ciepłych i silnie nasłonecznionych. Dla zakwitnięcia wymaga długiego i upalnego lata[5].
Rozmnaża się łatwo z nasion, a możliwe jest też rozmnażanie tego gatunku za pomocą zdrewniałych sadzonek pobieranych latem[9].
Okazy tego gatunku znajdujące się w uprawie są ewidencjonowane przez Bartram’s Garden[9] – wciąż utrzymywany ogród Johna Bartrama prowadzony przez stowarzyszenie John Bartram Association wraz z miejskim zarządem parków w Filadelfii[12].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
