Franciszek Mach

Franciszek Mach ps. „Wojciech Sielski”^[1] (ur. 9 listopada 1896 w Wolicy Ługowej, zm. 1940 w ZSRR) – kapitan administracji (piechoty) Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Franciszek Mach

Wojciech Sielski

kapitan administracji
Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1896 Wolica Ługowa
Data i miejsce śmierci	1940 USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1925, 1928–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	KRU Lublin Powiat
Stanowiska	kierownik referatu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 9 listopada 1896 we wsi Wolica Ługowa, w ówczesnym powiecie ropczyckim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Jakuba i Apolonii z domu Darlak^[2]. Ukończył cztery klasy szkoły powszechnej w Sędziszowie^[3]. W latach 1907–1914 uczęszczał do c. k. II Gimnazjum w Rzeszowie^[4][3]. Od listopada 1912 należał do Polowych Drużyn Sokolich, a od września 1913 do Związku Strzeleckiego^[5].

Od 12 grudnia 1914 służył w 1. kompanii 2 pułku piechoty Legionów Polskich^[3]. Po bitwie pod Rarańczą (15–16 lutego 1918) w 1. kompanii 13 pułku strzelców polskich^[3]. Od 12 maja tego roku działał w Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie, a od 1 sierpnia do 7 grudnia 1918 w Oddziale Wojsk Polskich w Murmańsku^[3]. Po przedostaniu się do Francji, do końca czerwca 1919 służył w Armii gen. Hallera^[3]. W 1918 został mianowany podporucznikiem, a w następnym roku - porucznikiem. Po powrocie do Polski, walczył na froncie jako dowódca kompanii w 54 pułku piechoty^[3]. 21 grudnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu porucznika, w piechocie, w grupie oficerów byłej Armii gen. Hallera^[6].

W styczniu 1922 zdał egzamin maturalny w III Gimnazjum we Lwowie^[7]. 3 maja tego roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1440. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 54 pułk piechoty^[8]. 24 marca 1923 sprostowano nazwisko „Wojciech Sielski”, które przybrał w czasie służby w II Korpusie Polskim w Rosji na nazwisko rodowe „Mach Franciszek”^[9]. Do jesieni 1925 pozostał w 54 pułku piechoty w Tarnopolu. Z dniem 31 sierpnia 1925 został przeniesiony, na własną prośbę, do korpusu oficerów rezerwowych^[10]. W tym samym roku zdał egzamin dojrzałości w Seminarium Nauczycielskim w Tarnopolu^[7]. Po zwolnieniu z czynnej służby podjął pracę jako nauczyciel szkół powszechnych^[3].

4 września 1928 jako oficer rezerwy został powołany do służby czynnej^[3]. 15 maja 1930 został przemianowany na oficera zawodowego w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1919 i 44. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[11]. 26 marca 1931 został przeniesiony z 54 pp do Korpusu Ochrony Pogranicza^[12] i przydzielony do batalionu KOP „Sejny" na stanowisko dowódcy kompanii^[13][14]. W czerwcu 1935 w dalszym ciągu pełnił służbę w KOP^[15]. W 1938 został przeniesiony do korpusu oficerów administracji z zachowaniem umundurowania oficera piechoty. Wiosną 1939 pełnił służbę w Komendzie Rejonu Uzupełnień Lublin Powiat na stanowisku kierownika II referatu uzupełnień^[16].

10 kwietnia 1940 w Przemyślu został aresztowany^[17]. Wiosną tego roku został zamordowany na terytorium ówczesnej Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (figuruje na liście wywózkowej nr 065/3, poz. 134)^[18][17]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.

Był żonaty, miał dwóch synów: Józefa (ur. 28 grudnia 1927) i Jana (ur. 28 sierpnia 1930)^[7].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 978 – 26 marca 1921^[19][20] i nr 7047 – 17 maja 1922^[21]
• Krzyż Niepodległości – 9 listopada 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[22]
• Srebrny Krzyż Zasługi – 1938 „za zasługi na polu pracy społecznej”^[23]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[5]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[5]

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej
• zbrodnia katyńska

Przypisy

1. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 20 września 1926, s. 314.
2. Kolekcja ↓, s. 1.
3. Kolekcja ↓, s. 4.
4. Sprawozdanie 1914 ↓, s. 84, ukończył klasę VIIa jako chlubnie uzdolniony.
5. Kolekcja ↓, s. 3.
6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 50 z 29 grudnia 1920, s. 1436 figuruje pod nazwiskiem „Wojciech Sielski”.
7. Kolekcja ↓, s. 2.
8. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 62 figuruje pod nazwiskiem „Wojciech Sielski”.
9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 24 marca 1923, s. 208.
10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 107 z 18 października 1925, s. 574.
11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930, s. 196.
12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931, s. 121.
13. Kolekcja ↓, s. 2, 3.
14. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 47, 906.
15. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 41.
16. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 293, 851.
17. Indeks Represjonowanych. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2023-06-21].
18. Straceni na Ukrainie 1994 ↓, s. 56.
19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 2 kwietnia 1921, s. 609, jako por. Wojciech Sielski z 54 pp.
20. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 20 września 1926, s. 314, sprostowano na „Franciszek Mach ps. Wojciech Sielski”.
21. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 26 stycznia 1923, s. 67.
22. M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352.
23. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 54.

Bibliografia

• Mach Franciszek. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.50-4134 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-06-20].
• Mach Franciszek. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.76-7229 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-06-17].
• X. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. II Gimnazyum w Rzeszowie za rok szkolny 1914. Rzeszów: Nakładem Funduszu Naukowego, 1914.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1935.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Banaszek Kazimierz; Roman Wanda Krystyna; Sawicki Zdzisław: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Zeszyty Katyńskie. Marek Tarczyński (red.). T. 4: Listy katyńskiej ciąg dalszy : Straceni na Ukrainie. Warszawa: Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej i Polska Fundacja Katyńska, 1994. ISBN 83-87893-79-X.