Fort VIIIa w Poznaniu

Fort VIIIa (Rohr, Mikołaja Sokolnickiego) (oryg. Zwischenwerk VIIIa) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Raszynie na osiedlu samorządowym Grunwald Południe przy ulicy Raszyńskiej^[1].

Fort VIIIa
Zwischenwerk VIIIa

nr rej. A-245 z 25 maja 1983[1][2]
Lewa kaponiera fortu
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Adres	ul. Raszyńska[1] ob. 35 ark. 16 dz. 29/7[3]
Typ budynku	fort
Architekt	Komitet Inżynieryjny Głównego Inspektoratu Twierdz
Rozpoczęcie budowy	1887
Ukończenie budowy	1896
Ważniejsze przebudowy	1913–1914, 1939
Właściciel	Miasto Poznań[3]
Plan budynku
Położenie na mapie Poznania Fort VIIIa Zwischenwerk VIIIa
Położenie na mapie Polski Fort VIIIa Zwischenwerk VIIIa
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Fort VIIIa Zwischenwerk VIIIa
52°23′09″N 16°52′05″E

Historia

Zbudowany został w latach 1887–1896, w drugim etapie budowy twierdzy fortowej^[4][5]; budowa kosztowała ok. 1 mln marek^[6]. Fort otrzymał nazwę Rohr na cześć Ferdinanda von Rohra (do 1902 nazwę tę nosił Nadszaniec III Rohr). W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort VIIIa otrzymał imię generała Michała Sokolnickiego^[a][7].

Podczas bitwy o Poznań forty na Górczynie (VIIIa i IX) nie otrzymały środków artyleryjskich^[8]. 27 stycznia 1945 rozpoczął się ostrzał fortów przez baterie 128 brygady artylerii lekkiej (dowódca płk. Anatolij Kozub)^[8]. Z uwagi na liczne straty w 27 i 74 dywizji gwardii podczas podchodzenia w kierunku fortów, dowódca 29 korpusu armii gwardii, gen. mjr Anastasij Szemienkow, zadecydował o natarciu 27 dywizją gwardii na odcinek między fortami i zaatakowanie ich od tyłu. 28 stycznia 1945 został opanowany cały Górczyn^[8].

Po II wojnie światowej fort był użytkowany przez Ludowe Wojsko Polskie, a później jako magazyn^[9], m.in. WSS „Społem”^[7][10][11]. Część koszar i poterna główna została zniszczona przez pożar w 2006 roku^[10][11]. Od 2009 roku fort jest oddany w najem i zorganizowany tam jest salon oraz warsztat motocyklowy^[11].

W dniach 13–14 czerwca 2009 podczas akcji „Poznań za pół ceny” obiekt odwiedziło prawie 2000 osób^[12][13].

Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)^[14].

Lokalizacja i konstrukcja

Zdjęcie satelitarne fortu (1965).

Dojazd do fortu drogą forteczną (ul. Raszyńska) i drogą rokadową (ul. Taczanowskiego / ul. Piotra Ściegiennego / ul. Albańska)^[15]. Obiekt zlokalizowany jest w parku ks. Jasińskiego, pomiędzy osiedlem im. Mikołaja Kopernika a osiedlem Raszyn^[5]. Na przedstoku znajduje się park oraz kościół należący do parafii pw. Świętej Rodziny^[5]. Około 500 m na południe od fortu linia kolejowa i stacja Poznań Górczyn^[7].

Wokół budynku fortu znajduje się sucha fosa (szerokość 9 m, wysokość 6 m)^[6]. Z uwagi na wysoki poziom wód gruntowych zrezygnowano z budowy poterny pod fosą, a kaponiery rewersowe były połączone ze sobą korytarzem biegnącym w murze przeciwskarpowym^[6]. Fort jest w dobrym stanie zachowania^[9].

Przebudowy

W latach 1913–1914 dokonano nielicznych modernizacji polegających na przemurowaniu niektórych wejść, wstawiając nowe drzwi^[9]. Na przeciwskarpie zbudowano też dwa małe betonowe schrony^[9][16]. W sierpniu 1939 roku wybudowano trzy betonowe schrony oraz pancerne stanowisko obserwacyjne ze stalowo-betonową kopułą^[9][10][7].

Uwagi

1. Władze wojskowe proponowały gen. Stanisława Taczaka, jednak władze cywilne nalegały by nie nadawać fortom imion osób żyjących.