Film superbohaterski

Film superbohaterski^[1][2] , film o superbohaterach^[3] [4]  (ang. superhero film) – gatunek filmów, których głównymi bohaterami są superbohaterowie, a więc osoby o nadludzkich zdolnościach lub umiejętnościach. Konwencja filmów superbohaterskich może zawierać w sobie elementy innych gatunków filmowych, np. fantasy, fantastyki naukowej, czarnego kryminału, filmów kung-fu, ale często wiąże się z estetyką komiksu^[5]. Owa inspiracja jest obopólna; o ile komiksy wydawnictw DC Comics oraz Marvel Comics wzorowały się pod względem kompozycji na filmach gatunkowych, o tyle filmy superbohaterskie często zapożyczają swe środki wyrazu z komiksów^[6].

Kadr promocyjny serialu kinowego Adventures of Captain Marvel z 1941 roku

Pierwsze, nieudane adaptacje komiksów poświęconych superbohaterom powstawały jeszcze w latach 30. XX wieku w postaci seriali kinowych^[7]; moda na owe seriale wygasła dwie dekady później ze względu na znikomą wartość artystyczną oraz brak szczególnego zainteresowania ze strony widowni^[8]. Konwencja filmów superbohaterskich zaczęła zyskiwać na znaczeniu wraz z dojściem do głosu pokolenia reżyserów wychowanego na komiksach, które to pokolenie zwie się w Polsce Kinem Nowej Przygody^[9]. W latach 70. i 80. XX wieku sukcesy kasowe zaczęły odnosić filmy takie jak Superman (1978) Richarda Donnera i Batman (1989) Tima Burtona na podstawie uniwersów DC Comics. Kolejne dwie dekady obfitowały w serie pokroju trylogii Spider-Man (2002–2007) Sama Raimiego na podstawie komiksów Marvela oraz X-Men (2000-2009, dwie pierwsze części nakręcone przez Bryana Singera)^[10]. Począwszy od trylogii Christophera Nolana na podstawie komiksów o Batmanie (Batman: Początek, 2005; Mroczny Rycerz, 2008; Mroczny Rycerz powstaje, 2011), obserwuje się odwrót filmów superbohaterskich od zinfantylizowanych fabuł o konflikcie Dobra ze Złem^[1]; w miejsce dotychczasowej estetyki Nolan zaproponował urealnienie treści komiksu na podobieństwo kina sensacyjnego^[1]. Inną strategię przyjął Marvel, od 2008 roku twórczo rekonstruując pochodzenie bohaterów swoich komiksów (origin stories) w ramach uwspółcześnionych adaptacji przynależnych do świata Filmowego Uniwersum Marvela, gdzie istotną rolę odgrywają zapożyczone z komiksów cross-overy (wzajemne zazębianie się historii różnych bohaterów)^[1]. Mroczne narracje superbohaterskie występują również w filmach takich jak Watchmen (2008) Zacka Snydera oraz Deadpool (2016) Tima Millera.

Konwencja filmu superbohaterskiego przenika też filmy i seriale animowane, gdzie bywa przetwarzana bądź parodiowana. Do współczesnych zachodnich animacji składających hołd filmom superbohaterskim należą Iniemamocni (2004) Brada Birda, autotematyczny film Marvela Spider-Man Uniwersum (2018) oraz nostalgiczny serial Craiga MacCrackena Kid Cosmic (2021).

Przypisy

1. Wolski 2015 ↓, s. 17.
2. Esensja 2014 ↓.
3. Cieślak 2014 ↓.
4. Murawski 2016 ↓.
5. Wolski 2015 ↓, s. 13–14.
6. Wolski 2015 ↓, s. 15.
7. Murawski 2016 ↓, s. 30–33.
8. Murawski 2016 ↓, s. 33.
9. Wolski 2015 ↓, s. 14.
10. Wolski 2015 ↓, s. 16–17.

Bibliografia

• 50 najlepszych filmów superbohaterskich [online], Esensja.pl, 14 czerwca 2014 [dostęp 2021-03-15] (pol.).
• ŁukaszŁ. Cieślak ŁukaszŁ., Najlepsze filmy o superbohaterach. Top 20 filmów, które warto obejrzeć [online], Filmweb, 14 lipca 2020 [dostęp 2021-03-15] (pol.).
• BartoszB. Murawski BartoszB., Herosi w odcinkach. Wczesne ekranizacje komiksów o superbohaterach, „Kultura Popularna”, 49 (03), 2016, s. 24–34, ISSN 1644-8340 [dostęp 2021-03-15].
• MichałM. Wolski MichałM., Kino przerysowane. Strategie przenoszenia komiksów na ekran na przykładzie filmów firmy Marvel Studios, [w:] PrzemysławP. Dudziński, RobertR. Dudziński, KamilaK. Kowalczyk (red.), Bękarty X muzy: Filmowe adaptacje materiałów nieliterackich, Wrocław: Stowarzyszenie Badaczy Popkultury i Edukacji Popkulturowej Trickster, 2015, s. 12–28.

Kontrola autorytatywna (gatunek filmowy):

• LCCN: sh2002000112
• BnF: 18044714p
• J9U: 987007566368305171