Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich (pot. euroombudsman; ang. European Ombudsman) – jeden z organów pomocniczych Unii Europejskiej, powołany na mocy traktatu z Maastricht z 1992 r., rozpoczął swoją działalność we wrześniu 1995, jednak Biuro Ombudsmana zainaugurowało ją 8 kwietnia 1997. Siedziba Rzecznika mieści się w Strasburgu.

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

European Ombudsman

Stanowisko
Organizacja	Unia Europejska
Data utworzenia	1995
Pierwszy rzecznik	Jacob Söderman
Obecny rzecznik	Teresa Anjinho
Siedziba	Strasburg
Strona internetowa

Opis

Ombudsman przyjmuje skargi od obywateli Unii Europejskiej bądź zamieszkałej na jej terenie, a także od przedsiębiorstw i instytucji mających siedzibę w UE. Mogą one dotyczyć działań instytucji i organów Wspólnot Europejskich, z wyjątkiem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu. Rzecznik rozpatruje skargi dotyczące różnych przypadków niewłaściwego administrowania, m.in.:

• nieuczciwe postępowanie
• dyskryminacja
• nadużywanie uprawnień
• brak lub odmowa udzielenia informacji
• nieuzasadniona zwłoka
• nieprawidłowe procedury^[1].

Rzecznik ma prawo i obowiązek przeprowadzania kontroli w tych instytucjach. Raz w roku przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z wyników kontroli. W wyniku śledztwa powstaje sprawozdanie skierowane do instytucji, której działalności dotyczy skarga. Ta instytucja w ciągu 3 miesięcy ma prawo zgłosić swe uwagi. Po ich rozpatrzeniu rzecznik przygotowuje końcowe sprawozdanie dla Parlamentu.

Rzecznik Praw Obywatelskich UE jest powoływany na okres kadencji Parlamentu, tzn. na 5 lat, z możliwością reelekcji. Jest to jedno z pierwszych zadań nowo wybranych posłów do PE. Ombudsman może zostać odwołany przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej na wniosek Parlamentu, kiedy nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swoich obowiązków lub w przypadku poważnych uchybień w jego działalności. Rzecznik powinien być niezależny w swoim działaniu, nie sugerować się żadnymi instytucjami i opiniami. Podczas trwania kadencji nie może także wykonywać działalności zawodowej płatnej i nieodpłatnej.

Pierwszym rzecznikiem był w latach 1995–2003 Fin Jacob Söderman; od 1 kwietnia 2003 do 30 września 2013 roku funkcję tę sprawował Grek Nikiforos Diamanduros. W następstwie wyboru przez Parlament Europejski w dniu 3 lipca 2013 r., od 1 października 2013 do 26 lutego 2025 roku funkcję tę pełniła Irlandka Emily O’Reilly^[2]. Obecnie funkcje rzecznika praw obywatelskich pełni Portugalka Teresa Anjinho^[3].

Jacob Söderman – pierwszy ERPO, sprawujący swoją funkcję w latach 1995–2003

Lp.	Zdjęcie	Osoba	Państwo	Okres sprawowania urzędu
1.		Jacob Söderman	Finlandia	1995 – 2003
2.		Nikiforos Diamanduros	Grecja	1 kwietnia 2003 – 30 września 2013
3.		Emily O’Reilly	Irlandia	1 października 2013 – 26 lutego 2025
4.		Teresa Anjihno	Portugalia	27 lutego 2025 - obecnie