Remove ads
Eugeniusz Wilczkowski (ur. 20 listopada?/2 grudnia 1895 w Jekaterynburgu, zm. 10 marca 1957 w Łodzi) – polski lekarz psychiatra, profesor Uniwersytetu Łódzkiego i Uniwersytetu Warszawskiego, specjalista krajowy w dziedzinie psychiatrii.
 | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 grudnia 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 marca 1957 |
| profesor nauk medycznych | |
| Specjalność: psychiatria | |
| Alma Mater | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
1945–1949 |
| prorektor Uniwersytetu Łódzkiego | |
| Odznaczenia | |
     | |
W 1914 roku ukończył gimnazjum w Siergijewie pod Moskwą[1]. Studiował medycynę, początkowo na Uniwersytecie Moskiewskim (1914–1918), a następnie na Uniwersytecie w Poznaniu (1919–1923), gdzie w 1923 roku otrzymał tytuł doktora wszech nauk lekarskich. W 1918 roku, jako zwiadowca konny, służył w 12. pułku 3 Dywizji Strzelców Polskich I Korpusu Polskiego w Rosji[2]. W latach 1921–1922 był sekundariuszem w Zakładzie Psychiatrycznym w Kobierzynie, od 1 września 1922 do 15 września 1924 asystentem w Klinice Neurologiczno-Psychiatrycznej w Poznaniu, a od 16 września 1924 do 1 października 1926 lekarzem Szpitala Św. Jana Bożego w Warszawie. Od 1927 do 1933 był asystentem Jana Mazurkiewicza w Klinice Psychiatrycznej Uniwersytetu Warszawskiego, a od 1 marca 1933 dyrektorem Szpitala Psychiatrycznego w Gostyninie. 20 kwietnia 1939 uzyskał habilitację jako docent psychiatrii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego[3].
We wrześniu 1939 wziął udział w wojnie obronnej jako lekarz w stopniu porucznika w 12. szpitalu ewakuacyjnym pod dowództwem płk. doc. Witolda Eugeniusza Zawadowskiego[2][4]. W listopadzie 1939 został po raz pierwszy aresztowany przez Niemców.
6 marca 1940 władze niemieckie przejęły zarząd gostynińskiego szpitala, zwalniając z zajmowanego stanowiska dotychczasowego dyrektora docenta Eugeniusza Wilczkowskiego[5].
Ponownie aresztowany 18 marca 1942, za działalność w Związku Walki Zbrojnej, został osadzony w więzieniu w Inowrocławiu[6]. Proces odbył się we Wrocławiu. E. Wilczkowski dostał 12 lat więzienia z uzasadnieniem: "za chęć oderwania powiatu gostynińskiego od Rzeszy Niemieckiej"[7]. Karę odbywał najpierw w Zwickau, potem w Rawiczu, a następnie w Ostrowie Wielkopolskim. Podczas ewakuacji zbiegł podczas postoju w Krotoszynie. Pomocy udzielił mu lekarz Gerwazy Świderski[7]. Następnie wrócił do Gostynina[8].
W 1945 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Łódzkiego, natomiast w 1949 roku tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1947–1949[9] był prorektorem Uniwersytetu Łódzkiego, a od 1945 do 1957 roku kierownikiem Katedry i Kliniki Psychiatrycznej Uniwersytetu Łódzkiego (z którego następnie wydzielono Akademię Medyczną w Łodzi). W lutym 1946 na terenie Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Gostyninie rozpoczął organizację Domu Rozdzielczego dla polskich sierot przywożonych ze Związku Radzieckiego, który funkcjonował do sierpnia tego roku. Łącznie zarejestrowano w nim 4645 osób[10].
W latach 1952–1957 pełnił funkcję konsultanta krajowego w zakresie chorób psychicznych. Był przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego w latach 1954–1956, członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności (1948) i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1951)[11].
Był żonaty z Marią z Gwizdalskich (1898–1981)[12], mieli dwoje dzieci: Krystynę (1929–1987) i Andrzeja (1931–2022)[13].
Zmarł w Łodzi, pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi.
Remove ads
Był autorem ponad 40 prac z zakresu psychiatrii klinicznej, psychofizjologii i psychopatologii[14] oraz autorem szczegółowego planu organizacji opieki nad chorymi psychicznie, w tym dziećmi, w którym uwzględnił kwestie higieny psychicznej, eugeniki, nerwic, alkoholizmu i narkomanii[15]. Stworzył cenione podręczniki psychiatrii, w których propagował wiedzę na temat diagnostyki chorób psychicznych, podstaw psychopatologii ogólnej, propedeutyki medycyny i deontologii lekarskiej[16].
Opisał sposób powstawania tzw. odruchów „psycho-chemicznych” zmieniających poziom m.in. alkoholu, chlorków i glukozy we krwi. Wykazał współzależność pomiędzy poziomem aktywności enzymu katalazy w erytrocytach a stanami afektywnymi, co tłumaczył poziomem napięcia w ciele prążkowanym. Przedstawił metodę badania naczyń włosowatych przydatną w diagnostyce padaczki. Stworzył hipotezę o tym, że grupa krwi AB predysponuje do zachorowania na paraliż postępujący[14]. W dorobku naukowym Eugeniusz Wilczkowski reprezentował kierunek badań, zmierzający do wykazania psychofizycznej jedności organizmu człowieka, i starał się wykazać, że zaburzenia psychiczne są konsekwencją zaburzeń somatycznych i na odwrót[17].
Remove ads
- Badania genealogiczne konstytucyjnych grup serologicznych krwi kilku rodzin, obarczonych chorobami umysłowymi, 1926[18]
- Badania konstytucyjne serologicznych grup krwi u schizofreników i porażenców postępujących, 1927[14]
- Badania kapilaroskopowe u epileptyków, 1929[14]
- Badania nad zachowaniem się katalazy w krwi chorych psychicznie, 1933[14]
- O psycho-chemicznych odruchach we krwi u ludzi. Sur les réflexes psycho-chimiques dans le sang chez l’homme, 1951
- W sprawie nowelizacji programu specjalizacji w zakresie psychiatrii, 1954
- Klinika i zagadnienia alkoholizmu, 1956
- Zagadnienia etiologii i patogenezy schizofrenii, 1959[19]
- Eugeniusz Wilczkowski i Adam Bukowczyk: Krótka diagnostyka psychiatryczna. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, wydanie I – 1961, wydanie II – przejrzane i uzupełnione – 1966.
Remove ads
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (9 lipca 1954)[20]
- Krzyż Walecznych (1922)[21][22]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 11 listopada 1937[23], 2 lipca 1947[24])
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (13 stycznia 1955)[25]
Na jego cześć szpital w Gostyninie został przemianowany na Państwowy Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych im. Eugeniusza Wilczkowskiego w Gostyninie (od 2000 roku Wojewódzki Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. prof. Eugeniusza Wilczkowskiego w Gostyninie[26]). Ponadto w Gostyninie (w południowej części miasta) znajduje się ulica nazwana jego imieniem[27].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads