Eugeniusz Użupis

Eugeniusz Użupis ps. „Zawrot”, „Zagórski” (ur. 6 listopada 1888 we Władysławowie, zm. 23 grudnia 1914 pod Łowczówkiem) – porucznik piechoty Legionów Polskich, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Eugeniusz Użupis

Zawrot, Zagórski

porucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia	6 listopada 1888 Władysławów
Data i miejsce śmierci	23 grudnia 1914 pod Łowczówkiem
Przebieg służby
Lata służby	1914
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	5 pułk piechoty
Stanowiska	komendant kompanii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 6 listopada 1889 we Władysławowie, ówczesnym mieście powiatowym guberni suwalskiej, w rodzinie Franciszka i Heleny z Doruchowskich^[1][2][3][4]. Był bratem Sławomira (1891–1920), kapitana piechoty Wojska Polskiego^[5][6][7].

Z wykształcenia był technikiem górniczym^[4]. Został oficerem rezerwy armii rosyjskiej. Działał czynnie w Związku Strzeleckim w Paryżu, o czym wspominał m.in. Tadeusz Kasprzycki. Latem 1914 r. przebywał na wakacjach w Suwałkach. Spodziewając się wybuchu wojny, zapewne w końcu lipca 1914 r. przedostał się z fałszywą przepustką do Krakowa^[8]. 8 sierpnia 1914 wstąpił do oddziałów strzeleckich^[4]. Początkowo był komendantem III plutonu w 13. kompanii strzeleckiej, a po reorganizacji komendantem IV plutonu w 2. kompanii II batalionu^[4]. 28 września został mianowany przez Komendę Legionów Polskich plutonowym z oznakami XII rangi^[9], a 9 października 1914 mianowany przez Józefa Piłsudskiego podporucznikiem piechoty w 1 pułku strzelców. W końcu października został przeniesiony z plutonem do 1. kompanii II batalionu^[4]. 18 grudnia w Nowym Sączu został odkomenderowany do 5 pułku piechoty na stanowisko komendanta 1. kompanii II baonu^[4][1]. Został awansowany na porucznika^[1][10].

Poległ 23 grudnia 1914 w bitwie pod Łowczówkiem^[1][11]. Został pochowany na cmentarzu wojennym nr 171 w Łowczówku^[12][10].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6491 – pośmiertnie 17 maja 1922^[13]
• Krzyż Niepodległości – pośmiertnie 16 marca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[14]

Przypisy

1. Spis 1915 ↓, s. 2.
2. Helena Doruchowska mieszkała w Sieradzu, a następnie w Wilnie przy ul. Sokolej 12. Odznaczenie z dyplomem wysłano 31 marca 1939. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-27]..
3. Tu jako Eugeniusz Urzupis urodzony w 1887 lub 1888 w Suwałkach. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-27]..
4. Tu podano, że urodził się w Suwałkach. Żołnierze Niepodległości : Użupis Eugeniusz, ps. „Zagórski”. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-08-28].
5. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-27]..
6. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-27]..
7. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-27]..
8. Marek Gałęzowski, My idziemy w zórz świtanie... Sylwetki oficerów Legionów Polskich poległych i zmarłych w walce o niepodległość w latach 1914–1916, Warszawa: IPN, 2019, s. 267.
9. Rozkaz nr 20 Komendy Legionów Polskich z 28 września 1914. [w:] sygn. I.120.1.288, s. 142 [on-line]. Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2022-08-29]..
10. Kozioł 2009 ↓, s. 23, 34.
11. I Lista strat 1915 ↓, s. 63, jako Urzupis Eugeniusz (Zagórski), komendant kompanii.
12. Tu podano, że w dniu śmierci miał 28 lat. Polegli oficerowie. „Panteon Polski”. 2, s. 4, 5, 7, 1924-11-15. Lwów: Zarząd Okręgu Związku Legionistów Polskich we Lwowie.
13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 21, jako ppor. LP śp. Zagórski Uzuppis Eugeniusz.
14. M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81.

Bibliografia

• Spis oficerów i żołnierzy poległych pod Łowczówkiem w dniach 22-25 XII 1914 r.. 1915.
• Lista Chorych, Rannych, Zabitych i Zaginionych Legionistów do Kwietnia 1915 roku. Piotrków: Centralny Oddział Ewidencyjno-Werbunkowy Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego, 1915-08-01.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Marek Gałęzowski, My idziemy w zórz świtanie... Sylwetki oficerów Legionów Polskich poległych i zmarłych w walce o niepodległość w latach 1914–1916, Warszawa: IPN, 2019.
• Józef Kozioł: Straceńców los, czyli o legionistach spod Łowczówka. Tuchów: Starostwo Powiatowe w Tarnowie, 2009. ISBN 978-83-7631-111-1.