Epoletówka

Epoletówka^[4], ara epoletowa^[5][6], ara czerwonoramienna^[6] (Diopsittaca nobilis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae), zamieszkujący Amerykę Południową. Jedyny przedstawiciel rodzaju Diopsittaca^[4][7]. Jest to najmniejszy gatunek ar^[6]. Nie jest zagrożony. Dość pospolity w hodowli^[8].

Epoletówka

Diopsittaca nobilis[1]
(Linnaeus, 1758)
Epoletówka zwyczajna (D. nobilis nobilis)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugowate
Podrodzina	papugi neotropikalne
Plemię	Arini
Rodzaj	Diopsittaca Ridgway, 1912
Gatunek	epoletówka
Synonimy
Ara nobilis (Linnaeus, 1758)[1] Psittacus nobilis Linnaeus, 1758[2]
Podgatunki
D. n. nobilis (Linnaeus, 1758) D. n. cumanensis (Lichtenstein, MHK, 1823) D. n. longipennis Neumann, 1931
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Podgatunki i obszar występowania

Epoletówki jasnodziobe (D. nobilis cumanensis)

Zazwyczaj wyróżnia się 3 podgatunki D. nobilis^[7][2]:

• epoletówka, epoletówka zwyczajna^[4] (D. n. nobilis) (Linnaeus, 1758) – wschodnia Wenezuela, region Gujana, północna Brazylia;
• epoletówka jasnodzioba^[4] (D. n. cumanensis) (Lichtenstein, MHK, 1823) – południowa Amazonia;
• D. n. longipennis Neumann, 1931 – środkowa i południowa Brazylia, północno-wschodnia Boliwia, południowo-wschodnie Peru.

Podgatunki cumanensis i longipennis są niekiedy wydzielane do osobnego gatunku Diopsittaca cumanensis, takie ujęcie systematyczne stosuje m.in. IUCN^[3][9][10].

Morfologia

Epoletówka mierzy około 30 cm długości oraz waży od 130 do 170 g. Brak widocznego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu dominuje zielony. Czoło jest niebieskie, ramiona czerwone. Oczy są pomarańczowe, a ich otoczenie pozbawione piór oraz jest widoczna biała skóra. Podgatunek nominatywny dziób ma ciemny, a pozostałe podgatunki mają jasną górną część dzioba. Młode są podobne do dorosłych, mają mniej czerwonego na skrzydłach, a czoło jest zielone^[8].

Ekologia i zachowanie

Środowisko

Gatunek ten zamieszkuje lasy deszczowe, sawanny, plantacje^[6]. Zamieszkuje tereny do 1400 m n.p.m.^[8]

Jajo epoletówki z kolekcji muzealnej

Zachowanie, rozród

Ary epoletowe są towarzyskie i ciekawskie^[6]. Poza sezonem lęgowym tworzą duże stada, czasami razem z arami żółtolicymi (Orthopsittaca manilatus). Gniazduje w zagłębieniach drzew oraz w nadrzewnych gniazdach termitów. Samica składa tam 2–5 jaj oraz wysiaduje je przez 24 dni^[8].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) traktuje epoletówkę jasnodziobą jako oddzielny gatunek Diopsittaca cumanensis. Oba te taksony (D. nobilis i D. cumanensis) posiadają status gatunku najmniejszej troski (LC – Least Concern)^[3][9]. Populacja uznawana jest przez BirdLife International za stabilną^[3][9]. Zagrożeniem dla epoletówek jest handel dzikimi ptakami^[8].

Gatunek ten jest ujęty w II załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)^[11].