Efekt Siuniajewa-Zeldowicza

Efekt Siuniajewa-Zeldowicza – efekt zachodzący w wyniku rozpraszania fotonów kosmicznego promieniowania tła na wysokoenergetycznych elektronach w odwrotnym procesie Comptona. Wskutek tego rozpraszania fotony uzyskują dodatkową energię. Obserwując zmiany w widmie energetycznym mikrofalowego promieniowania tła uzyskuje się informację na temat rozkładu gorącego gazu w gromadach galaktyk.

Wyróżnia się dwa rodzaje efektu S-Z: termiczny i kinematyczny. W pierwszym wypadku elektrony w gorącym gazie wypełniającym gromady galaktyk mają rozkład termiczny. W drugim wypadku ich energia związana jest z systematycznym ruchem.

Efekt został przewidziany teoretycznie w roku 1970 przez Raszyda Siuniajewa i Jakowa Zeldowicza, a badania podsumowano w ich pracy przeglądowej^[1]. Obecnie efekt bada się obserwacyjnie dzięki danym o rozkładzie fluktuacji mikrofalowego promieniowania tła, zebranym przez satelity WMAP i Planck.

Przypisy

1. R.A. Sunyaev, Ia. B. Zeldovich. Microwave background radiation as a probe of the contemporary structure and history of the universe. „Annual review of astronomy and astrophysics”. 18, s. 537-560, 1980. DOI: 10.1146/annurev.aa.18.090180.002541. Bibcode: 1980ARA&A..18..537S.

Encyklopedie internetowe (proces astrofizyczny):

• Britannica: topic/Sunyaev-Zeldovich-effect
• БРЭ: 4177620