Dzikie Pola

Dzikie Pola (łac. Loca Deserta^[1], ros. Дикое поле; ukr. Дике Поле) – historyczna nazwa Zaporoża^[2][3].

Ten artykuł dotyczy historii. Zobacz też: Dzikie Pola (ujednoznacznienie).

Dzikie Pola oraz ziemie ruskie I Rzeczypospolitej na mapie Beauplana z 1648

Przybliżona lokalizacja Dzikich Pól na mapie współczesnej Ukrainy

Była to kraina historyczna w okresie od XV do XVIII wieku położona nad dolnym Dnieprem, na południe od zamku Kudak, poniżej tzw. porohów, w ówczesnym województwie kijowskim, na wschód od rzeki Dniestr. Granice Dzikich Pól na wschodzie i południu wyznaczały rzeka Don i wybrzeża Morza Czarnego z zamkiem Oczaków.

W chwili unii Litwy z Polską (1569) Ruś ukrainna przedstawiała step, pozbawiony ludności osiadłej, rolniczej. Były to obszary, o których posiadaniu zdecydować miało zaludnienie ich i zagospodarowanie. Starostowie zamków królewskich – Kijowa, Białej Cerkwi, Kaniowa, Czerkas itd. przyjmowali włóczęgów różnego pochodzenia zarówno chłopów, jak i szlachtę, osadzali ich w stepach i używali do walki z najazdami tatarskimi.

Późniejsi osadnicy padali ofiarą najazdów wielu wojsk, których szlak wypadał tą drogą. Swą zwyczajową nazwę zawdzięczają licznym uchodźcom, którzy ciągnęli tu zarówno z zaludnionych ziem Rzeczypospolitej i Carstwa Rosyjskiego, innych regionów i państw. Było wśród nich wielu chłopów zbiegających przed zaostrzaniem pańszczyzny i innych obciążeń na rzecz szlacheckich właścicieli ziemskich, oraz ludzi niewolnych, uciekających przed prześladowaniami, a także pospolitych przestępców^[4]. Powodem, dla którego tu przybywali, był praktyczny brak jakiejkolwiek władzy i kontroli na terenie Dzikich Pól. Z nich to właśnie wykształciła się Kozaczyzna.

Na Dzikich Polach rozgrywa się większość akcji powieści Henryka Sienkiewicza Ogniem i mieczem.

Przypisy

1. „Loca deserta” należy rozumieć jako miejsca jeszcze nie osadzone przy już istniejących osadach. [w:] Studia nad pograniczem polsko-ruskim w XV-XVI wieku. 1962; nihil aliud quam loca deserta et solo adaequata; cupientes illa loca deserta habitabilia et hominum nobis; takich miejsc w historii osadnictwa było wiele.
2. Włodzimierz Wilczyński: Ukraina Leksykon. Książka i Wiedza, s. 62. ISBN 978-83-051-3570-2.
3. Dzikie Pola, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-06-23].
4. „Rychło ziemie zamieszkane przez Kozaków stały się upragnionym schronieniem dla tych wszystkich, którzy usiłowali zerwać z siebie krępujące ich więzy: dla chłopów pańszczyźnianych uciekających od panów, dla ubogiej szlachty szukającej sposobów łatwego wzbogacenia się, a także dla zwykłych przestępców umykających nad Dniepr przed wyrokami sądowymi grożącymi im na ziemi ojczystej. Władysław Serczyk, Na dalekiej Ukrainie: Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku, Kraków 1984, Wydawnictwo Literackie, ISBN 83-08-01214-0, s. 8.

Bibliografia

• Władysław AndrzejW.A. Serczyk Władysław AndrzejW.A., Na dalekiej Ukrainie: dzieje Kozaczyzny do 1648 roku, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984, ISBN 83-08-01214-0, OCLC 830231534. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Palatinatus Kioviensis Pars. Boristhenem albo Dzikie Pola. . Mapa Jana Janssona. Amsterdam 1663.

Kontrola autorytatywna (kraina historyczna):

• VIAF: 311358372