Dzierążnia (województwo lubelskie)

Dzierążnia – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Krynice^[4][6].

Dzierążnia

wieś
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	tomaszowski
Gmina	Krynice
Liczba ludności (2021)	280[1][2]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	22-610[3]
Tablice rejestracyjne	LTM
SIMC	0891737[4]
Położenie na mapie gminy Krynice Dzierążnia
Położenie na mapie Polski Dzierążnia
Położenie na mapie województwa lubelskiego Dzierążnia
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego Dzierążnia
50°34′11″N 23°27′00″E[5]

Cmentarz w Dzierążni, pomnik żołnierzy WP poległych w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim

Cmentarz w Dzierążni

W Dzierążni bierze początek rzeka Wożuczynka (dopływ Huczwy)^[7].

W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dzierążnia, po jej zniesieniu w gromadzie Krynice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Wieś jest sołectwem w gminie Krynice^[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 339 mieszkańców^[9].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Znajduje się tu kościół parafialny oraz cmentarz z XIX wieku. Najstarsze groby pochodzą z lat 50. XIX wieku oraz z okresu powstania styczniowego^[10].

Części miejscowości

Integralne części miejscowości: Dzierążnia^[4][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0891743	Garb	część wsi
0891750	Kolonia Dzierążnia	część wsi
0891766	Sielec	część wsi
0891772	Stawki	część wsi
0891789	Winna Góra	część wsi

Historia

Wieś Dzierążnia, według najstarszych źródeł, do 1435 r. należała do Andrzeja Łabuńskiego. Wchodziła w skład dawnego województwa bełskiego. We dworze istniała winnica, oranżeria, szkółka drzewek, młyn, gorzelnia, karczma i stawy.

W czasie okupacji niemieckiej, w dniach 28–29 stycznia 1943, miała miejsce pacyfikacja wsi, w czasie której zginęło od 62^[11] do 66^[12] mieszkańców, w tym wiele kobiet i dzieci. Całkowicie zniszczono osiem gospodarstw wraz z żywym i martwym inwentarzem^[11]. Przeprowadzający egzekucję oddział żandarmerii niemieckiej z Zamościa, dokonał w ten sposób odwetu za udane odbicie zakładników polskich przez oddział Batalionów Chłopskich w dniu 27 stycznia 1943 roku, w którego wyniku zginęło kilku Niemców (w walce poległ również co najmniej jeden partyzant BCh)^[11].

Osobny artykuł: Pacyfikacja wsi Dzierążnia.

Po zakończeniu II wojny światowej folwark rozparcelowano i utworzono tu PGR. Wieś została zelektryfikowana. Zbudowano utwardzoną drogę Wożuczyn – Budy, sieć wodociągową i gazową. W 2006 r. rozpoczęto budowę niewielkiej oczyszczalni ścieków. W lutym 2008 roku została wybudowana nowa centrala i linia telefoniczna.

Na miejscowym cmentarzu pochowani są żołnierze Wojska Polskiego polegli we wrześniu 1939 roku w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, partyzanci oraz cywilne ofiary pacyfikacji z 1943 roku^[13][14].

Zabytki

• kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP
• kaplica cmentarna (dawniej cerkiew greckokatolicka)
• cmentarz
• dworek w stylu polskim z 1800 r. z okolicznym parkiem.

Według rejestru zabytków NID^[15] na listę zabytków wpisane są następujące obiekty:

• zespół kościoła par. pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja, poł. XVIII-XX, nr rej.: A/298 z 18.10.1984:
  • kościół
  • cmentarz kościelny
  • dzwonnica
  • ogrodzenie z kapliczkami
  • plebania
• zespół pałacowy, k. XVIII, 1890, XX, nr rej.: A/317 z 31.05.1985:
  • pałac
  • oficyna
  • park.

Związani z Dzierążnią

• Wacław Oszajca SJ – teolog, dziennikarz, publicysta i poeta
• Stanisław Kaczor – pisarz, wykładowca akademicki

Zobacz też

• Dzierążnia