Dzień Kryptologii

Dzień Kryptologii – święto obchodzone 25 stycznia, ustanowione w 2007 przez Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu^[1][2].

Dzień Kryptologii

Pomnik Polskich Kryptologów: Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego przed dawn. Zamkiem Cesarskim w Poznaniu.
Dzień	25 stycznia
Typ święta	społecznościowe
Upamiętnia	złamanie szyfru niemieckiej maszyny kodującej Enigma
Znaczenie	hołd trzem zasłużonym polskim kryptologom i absolwentom UAM

Ustanowienie święta odbyło się w 75. rocznicę złamania szyfru niemieckiej maszyny kodującej Enigma, używanej komercyjnie w latach dwudziestych XX wieku. Czynu tego dokonali 14 grudnia 1932 roku trzej polscy matematycy i kryptolodzy, absolwenci Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UAM: Marian Rejewski, Jerzy Różycki oraz Henryk Zygalski, pracujący wówczas w Biurze Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego^[1][3].

Dzień ten jest wyrazem hołdu trzem naukowcom i absolwentom UAM, którzy swoim osiągnięciem przyczynili się do późniejszych sukcesów aliantów w walce z hitlerowcami podczas II wojny światowej i tym samym do zmniejszenia liczby śmiertelnych ofiar.

W 2000 roku przyznano im pośmiertnie jedno z najwyższych polskich odznaczeń cywilnych, Order Odrodzenia Polski.

25 stycznia 2008 „Dzień Kryptologii” zapoczątkował cykl corocznych wykładów ich imienia z informatyki, w tworzenie której wnieśli znaczny wkład. W dniu tym, przed inauguracją odczytów, następuje uroczyste złożenie kwiatów pod pomnikiem kryptologów, zlokalizowanym naprzeciw Centrum Kultury „Zamek”, w budynku którego mieścił się w okresie międzywojennym Wydział Matematyczno-Przyrodniczy UAM^[a]. Pomnik odsłonięty został 10 listopada 2007.

We wrześniu 2021 roku przy skrzyżowaniu ulic Tadeusza Kościuszki i Św. Marcin, naprzeciwko Centrum Kultury "Zamek" w budynku dawnej intendentury wojskowej, dzisiaj Collegium Martineum, zostało otwarte interaktywne Centrum Szyfrów Enigma. Ekspozycja CSE pokazuje historię złamania szyfrów Enigmy oraz opowiada nieznaną historię sukcesu polskich matematyków^[4][5].

Uwagi

1. Centrum Kultury to gmach dawnej rezydencji cesarza Niemiec wybudowany w latach 1904–10 według projektu Franza Schwechtena, prawdopodobnie realizującego plany cesarza Wilhelma II (za źródłem poznan.pl).