Dynastia Xia

Dynastia Xia (ok. 2070–1600 p.n.e.^[1], chiń. 夏朝; pinyin Xià Cháo; Wade-Giles Hsia Ch’ao) – najstarsza dynastia wyróżniana w chińskiej historiografii, m.in. w Zapiskach historyka i Kronice bambusowej. Jej istnienie nie jest jednoznacznie potwierdzone przez wykopaliska archeologiczne, dlatego określa się ją jako półlegendarną.

Dynastia Xia

Chiny w okresie dynastii Xia
Nazwa chińska
Pismo uproszczone 夏朝 Pismo tradycyjne 夏朝 Hanyu pinyin Xià Cháo Wade-Giles Hsia Ch’ao Wymowa (IPA) /ɕjâ ʈʂʰǎu/

Według tekstów z okresu Walczących Królestw założycielem dynastii był Wielki Yu^[2][3], który otrzymał tron od Shuna.

Wielu chińskich archeologów uważa, że Dynastia Xia wywodzi się z kultury Erlitou^[4]. Ten pogląd nie jest podzielany przez zagranicznych badaczy, bowiem nie zachowały się żadne pisemne świadectwa dotyczące kultury Erlitou. Naukowcy zgadzają się, że potrzebne są dalsze wykopaliska w celu pełnej weryfikacji historyczności dynastii Xia^[5].

Okres rządów

Dokładne daty rządów dynastii Xia są dyskusyjne. Według tradycyjnych kalkulacji historyka Liu Xina z okresu Xin, dynastia Xia rządziła w latach 2205–1766 p.n.e., a według Kroniki Bambusowej - w latach 1989–1558 p.n.e.

Według współczesnych historyków chińskich, którzy pracowali w ramach zleconego przez rząd w Pekinie Projektu Chronologicznego Xia-Shang-Zhou (夏商周断代工程, 1996–2000), rządy dynastii Xia przypadały na okres między 2070 a 1600 rokiem p.n.e.

Znaczenie w chińskiej historiografii

W chińskim piśmiennictwie władcy Xia byli opisywani jako wzór moralności, mądrości, pracowitości i odwagi. Tradycja ta wywodzi się z koncepcji Mandatu Niebios promowanej przez konfucjanistów w okresie Wschodniej Dynastii Zhou. W myśl tej koncepcji, okres Xia był złotym wiekiem, na którym powinni wzorować się współcześni władcy. Jedynie ostatni z królów Xia, Jie, miał być ciemiężycielem, przeciw któremu nastąpił bunt i władzę przejęła dynastia Shang^[6]. W okresie Han konfucjańska interpretacja stała się oficjalną ideologią cesarstwa.

Władcy dynastii Xia

Imiona pośmiertne (Shi Hao 諡號)1
L.p.	Okres pan.2	chiń.	Hanyu pinyin	Uwagi
1	45	禹	Yǔ	zwany Wielkim Yu; znany też jako Si Wenming (姒文命)
2	10	啟	Qǐ
3	29	太康	Tai Kang
4	13	仲康	Zhòng Kāng
5	28	相	Xiāng
6	21	少康	Shào Kāng
7	17	杼	Zhù
8	26	槐	Huái
9	18	芒	Máng
10	16	泄	Xiè
11	59	不降	Bù Jiàng
12	21	扃	Jiōng
13	21	廑	Jǐn
14	31	孔甲	Kǒng Jiǎ
15	11	皋	Gāo
16	11	發	Fā
17	52	桀	Jié	znany również jako Lü Gui (履癸 Lǚ Guǐ)
1 Czasem imię panującego jest poprzedzane nazwą dynastii Xia (夏), np. Xia Yu (夏禹)
2 Przypuszczalny okres panowania w latach
Zobacz też tabele: Władcy Chin przedcesarskich

Przypisy

1. Li XueqinX., The Xia-Shang-Zhou Chronology Project: Methodology and Results, „Journal of East Asian Archaeology”, 4 (1), 2002, s. 321–333, DOI: 10.1163/156852302322454585 (ang.).
2. Wielka Historia Świata, t. 4, Polskie Media Amer.Com, 2005, s. 179, ISBN 83-7425-029-1.
3. Mungello, David E. The Great Encounter of China and the West, 1500-1800 Rowman & Littlefield; 3 edition (28 Mar 2009) ISBN 978-0-7425-5798-7 p.97
4. Liu, L. & Xiu, H., Rethinking Erlitou: legend, history and Chinese archaeology, Antiquity, Vol. 81 Nr. 314; str. 886–901, 2007
5. RobertR. Bagley RobertR., Shang Archaeology, [w:] MichaelM. Loewe, EdwardE. Shaughnessy, The Cambridge History of Ancient China, Cambridge: Cambridge University Press, 1999 (ang.). Brak numerów stron w książce
6. Xia dynasty, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-12-08] (ang.).

Bibliografia

• MarcelM. Granet MarcelM., Cywilizacja chińska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, s. 29–31, ISBN 83-06-02370-6.

Kontrola autorytatywna (chińska dynastia):

• VIAF: 4215150325580810090008
• GND: 1101487100

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3999311
• Britannica: topic/Xia-dynasty
• Universalis: xia-hia
• БРЭ: 4177680
• Hrvatska enciklopedija: 70084