Don Francks

Donald „Don” Harvey Francks^[1], znany także jako Iron Buffalo (ur. 28 lutego 1932 w Vancouver, zm. 3 kwietnia 2016 w Toronto) – kanadyjski aktor, wokalista i muzyk jazzowy.

Don Francks

Don Francks (1966)
Imię i nazwisko	Donald Harvey Francks
Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1932 Vancouver, Kanada
Data i miejsce śmierci	3 kwietnia 2016 Toronto, Kanada
Zawód	aktor, wokalista, muzyk
Współmałżonek	Nancy Sue Johnson (1962–1967; rozwód) Lili Clark (1968–2016; jego śmierć)
Lata aktywności	1954–2016
Strona internetowa

Był także perkusistą, poetą, zagorzałym motocyklistą i aktywistą Greenpeace, udzielał się w akcjach charytatywnych^[2]. Występował w roli Waltera w serialu Nikita (1997–2001).

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Vancouver^[3][4] w Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie. Został adoptowany wkrótce po urodzeniu^[5] przez Maree Wilson (1913-1969) i Harveya Francksa (1900-1973)^[6]. Dorastał w Burnaby wychowywany przez samotną matkę, która rozwiodła się, a następnie ponownie wyszła za elektryka. Pracowała w sklepie muzycznym, gdzie grała nuty na pianinie, aby klienci mogli określić, czy chcą kupić muzykę^[5].

Francks śpiewał mając 6 lat^[7]. Pracował na kilku stanowiskach, w tym jako chłopiec disc jockey w Vancouver, zanim w wieku 15 lat opuścił szkołę, aby wstąpić do marynarki handlowej^[7].

Kariera

W 1954 wziął udział w programie muzycznym CBC Burns Chuckwagon from the Stampede Corral. Po gościnnych występach w programach telewizyjnych w późnych latach pięćdziesiątych, otrzymał swoją pierwszą główną rolę jako Constable Bill Mitchell w serialu R.C.M.P. (1959-1960). Debiutował na kinowym ekranie jako Woody Mahoney familijnym filmie muzycznym fantasy w Francisa Forda Coppoli Tęcza Finiana (1968) u boku Freda Astaire’a i Petuli Clark.

W 1962 Francks prowadził Three, awangardowe trio jazzowe z Lennym Breau na gitarze i Eonem Henstridgem na kontrabasie. Zespół regularnie występował w Toronto i Nowym Jorku oraz wystąpił w filmie dokumentalnym Toronto Jazz (1964)^[8]. W 2004 ukazał się album At the Purple Onion^[9].

Stał się rozpoznawalny w rolach dramatycznych, a także jako pisarz i artysta rewiowy. 16 lutego 1964 debiutował na Broadwayu w tytułowej roli jako Hop Kelly, śmiałek planujący skoczyć z Brooklyn Bridge w musicalu Kelly, ale spektakl został zdjęty z afisza po jednym wystawieniu^[10]. Wziął udział w produkcji off-Broadwayowskiej Piosenki teatralne Leonarda Bernsteina (1964)^[11]. W 1968 powrócił na Broadway jako znany autor Theo w komedii Druga strona^[12].

Został dwukrotnie uhonorowany nagrodą Sojuszu Kanadyjskich Artystów Kina, Telewizji i Radia (ACTRA) – w 1980 jako Pete Brennan w dramacie CBC Drying Up the Streets (1978) za najlepszą kreację aktorską w telewizji w głównej roli i w 1981 za występ w serialu The Phoenix Team (1980)^[7].

Życie prywatne

W latach 1962–1967 był żonaty z Nancy Sue Johnson, z którą miał syna Trane’a i córkę Tyler. 4 maja 1968 poślubił Lili Clark^[13]. Mieli córkę Cree Summer (ur. 7 lipca 1969) i syna Rainbowa Suna (ur. 3 grudnia 1979).

Śmierć

Zmarł 3 kwietnia 2016 w Toronto na raka w wieku 84 lat^[14].

Filmografia

Filmy

• 1968: Tęcza Finiana (Finian’s Rainbow) jako Woody Mahoney
• 1978: Star Wars Holiday Special (TV) jako Boba Fett (głos)
• 1981: Heavy Metal jako Grimaldi/Co-Pilot/Barbarian (głos)
• 1981: Moja krwawa walentynka (My Bloody Valentine) jako szef Jake Newby
• 1995: Johnny Mnemonic jako Hooky
• 1998: Minion (TV) jako Michael Baer

Seriale

• 1968: Mission: Impossible jako Nicholas Groat
• 1969: Mannix jako Greg Martel
• 1969: Mission: Impossible jako major Alex Denesch
• 1983: Inspector Gadget jako agent MAD / dr Pazur (głos)
• 1985: Gwiezdne wojny: Droidy (Star Wars: Droids) jako Jann Tosh / Kybo Ren / Boba Fett (głos)
• 1985–1986: Gwiezdne wojny: Ewoki (Star Wars: Ewoks) jako Umwak / szaman Dulok (głos)
• 1988-1989: Akademia policyjna (Police Academy: The Animated Series) jako cenzor / Thomas „Dom” Conklin (głos)
• 1992–1996: X-Men (X-Men: The Animated Series) jako Szablozębny / Graydon Creed Sr. / Krążek / Szaman / Falanga (Sabretooth) (głos)
• 1995: Droga do Avonlea (Road to Avonlea) jako Abe Pike
• 1996: Gęsia skórka (Goosebumps) jako pustelnik z bagien
• 1997–2001: Nikita jako Walter
• 1998: Donkey Kong – głos
• 1998: Srebrny Surfer (Silver Surfer) jako Kalok (głos)
• 1999: Łowcy skarbów (Relic Hunter) jako Jake Whitney
• 2001: Ziemia: Ostatnie starcie (Earth: Final Conflict) jako Kyle Madrid
• 2010–2012: Chuck i przyjaciele (The Adventures of Chuck and Friends) jako Głęboki głos)

Przypisy

1. Don Francks (1932–2016). Find a Grave. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
2. Don Francks. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
3. Don Francks Biography (1932-). Film Reference. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
4. Don Francks Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
5. Susan Ferrier MacKay: Singer, actor Don Francks was a fountain of endless creativity. The Globe and Mail, 2016-04-14. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
6. Genealogy: Donald Harvey (Don) Francks (1932-2016). Geni. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
7. Don Francks, actor, jazz musician, environmental activist. The Canadian Encyclopedia. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
8. Toronto Jazz (1964) w bazie IMDb (ang.)
9. Don Francks Discography. AllMusic. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
10. Hal Erickson: Don Francks Biography. AllMovie. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
11. Don Francks. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
12. Don Francks. Internet Broadway Database. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
13. Don Francks Relationships. FamousFix.com. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
14. Etan Vlessing: Actor, Jazz Musician Don Francks Dies at 84. „The Hollywood Reporter”, 2016-04-04. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Don Francks w bazie IMDb (ang.)
• Don Francks w bazie Filmweb
• Don Francks w bazie Notable Names Database (ang.)
• Don Francks w bazie Discogs.com (ang.)

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000078415020
• VIAF: 106655445
• LCCN: nr94012147
• GND: 1061914585
• BnF: 14178653h
• J9U: 987012281999005171

Encyklopedie internetowe:

• The Canadian Encyclopedia: don-francks-emc