Dom Oświatowy – Biblioteka Śląska

Dom Oświatowy – Biblioteka Śląska – budynek w Katowicach, położony w centrum miasta przy ul. Francuskiej 12. Jeden z przykładów architektury modernistycznej na Górnym Śląsku. Jego projektantami byli architekci Stanisław Tabeński i Józef Rybicki^[4][5]. Budynek zaprojektowano w 1928 w stylu funkcjonalizmu^[1], ukończono go w 1934^[6] (obiekt był gotowy w stanie surowym w 1930^[7].).

Dom Oświatowy – Biblioteka Śląska

nr rej. : - A/1437/91 z 31.10.1991 (woj. katowickie)[1] - A/530/2019 z 30.07.2019 (woj. śląskie)[2]
Dom Oświatowy w Katowicach
Państwo	Polska
Miejscowość	Katowice
Adres	ul. Francuska 12 40−015 Katowice
Typ budynku	biblioteka
Styl architektoniczny	funkcjonalizm[3]
Architekt	J. Rybicki, S. Tabeński
Ukończenie budowy	1934
Położenie na mapie Katowic Dom Oświatowy
Położenie na mapie Polski Dom Oświatowy
Położenie na mapie województwa śląskiego Dom Oświatowy
50°15′21,48″N 19°01′41,02″E
Strona internetowa

Inicjatywę budowy gmachu ze składek członkowskich podjęło Towarzystwo Czytelni Ludowych z siedzibą w Poznaniu. Kiedy prace budowlane sięgnęły pierwszego piętra, zabrakło pieniędzy na ich kontynuację. Sfinansowania reszty podjął się Skarb Śląski pod warunkiem zgody Towarzystwa na przyjęcie zbiorów biblioteki Sejmu Śląskiego. Utworzona w ten sposób Biblioteka Śląska otrzymała w 1934 r. do użytku pierwsze piętro budynku i część piętra drugiego^[8]. W obiekcie mieścił się Sekretariat na Górny Śląsk Towarzystwa Czytelni Ludowych, Zarząd Okręgu Śląskiego oraz Oddział Katowice Śródmieście Towarzystwa z Biblioteką i Czytelnią T.C.L. im. Karola Miarki^[9].

Po II wojnie Biblioteka zajęła prawie cały budynek, w którym urządzono dwie czytelnie - główną i czasopism, pracownię „śląską”, wypożyczalnię, dwie sale wystawowe na parterze i salę odczytową na drugim piętrze. W latach 1957–1976 w budynku mieścił się również Śląski Instytut Naukowy^[8].

W momencie, gdy książnica przeniosła swoje zbiory do nowego gmachu przy placu Rady Europy 1 (w 1998 r.), wynajęła pomieszczenia Śląskiej Wyższej Szkole Zarządzania im. gen. Jerzego Ziętka i Wojewódzkiemu Urzędowi Ochrony Zabytków^[10]. Część zbiorów bibliotecznych nadal znajduje się w Domu Oświatowym. Dnia 31 października 1991 budynek wpisano do rejestru zabytków (nr rej.: A/1437/91)^[1][11].

We wnętrzu budynku w 2014 odsłonięto tablicę, poświęconą Komendzie Śląskiej Chorągwi ZHP, która mieściła się w tym gmachu w latach 1935–1939.

We wnętrzu budynku w 2014 odsłonięto tablicę, poświęconą Komendzie Śląskiej Chorągwi ZHP, która mieściła się w tym gmachu w latach 1935–1939.

Przypisy

1. Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-07-19].
2. Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 listopada 2019 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2019-11-02]
3. Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim na lata 2010–2013. slaskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-13)]. (pol.) www.slaskie.pl [dostęp 2011-07-19].
4. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 32. ISBN 978-83-7729-021-7.
5. Polski Słownik Biograficzny, T. XXXIII/2, zeszyt 137, s. 307–308.
6. Katowice międzywojenne. www.regionalna.dzs.pl. [dostęp 2011-07-19].
7. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 114. ISBN 978-83-7729-021-7.
8. Jerzy Nowak (kier. zesp.): Przewodnik po Katowicach. Wyd. I. Katowice: Śląsk, 1962, s. 90-91.
9. Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r.. s. XXI. [dostęp 2023-07-21]. (pol.).
10. Strona oficjalna Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-07-19].
11. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2011-07-19].

Bibliografia

• Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice – Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 45. ISBN 83-85831-35-5.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Biblioteki Śląskiej. bs.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-18)].